ਪਹਿਲੀ ਸੂਚਨਾ ਰਿਪੋਰਟ ਅਰਥਾਤ ਐਫਆਈਆਰ ਜਾਂ ਐਫਆਈਆਰ ਇੱਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਰਿਪੋਰਟ ਹੈ ਜੋ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਅਪਰਾਧਿਕ ਅਪਰਾਧ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਐਫਆਈਆਰ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਅਪਰਾਧਿਕ ਨਿਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਐਫਆਈਆਰ ਅਰਥਾਤ ਐਫਆਈਆਰ, ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਸ ਥਾਣੇ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਅਪਰਾਧ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਐਫਆਈਆਰ ਦਰਜ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਵੀ ਨਿਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਨੁਕਸ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਐਫਆਈਆਰ ਦਰਜ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕੋਡ ਆਫ ਕ੍ਰਿਮੀਨਲ ਪ੍ਰੋਸੀਜ਼ਰ, 1973 ਦੀ ਧਾਰਾ 154 ਵਿੱਚ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
FIR ਕਿਵੇਂ ਦਰਜ ਕਰਨੀ ਹੈ
ਐਫਆਈਆਰ ਵਿੱਚ ਘਟਨਾ ਦੀ ਮਿਤੀ, ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਦੋਸ਼ੀ ਦੀ ਪਛਾਣ (ਜੇਕਰ ਪਤਾ ਹੋਵੇ) ਦਾ ਸਹੀ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਘਟਨਾ ਦੇ ਅਸਲ ਤੱਥ ਅਤੇ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਅਤੇ ਵੇਰਵੇ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਗਵਾਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂ (ਜੇ ਕੋਈ ਹਨ) ਵੀ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਤਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ।
ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਹੈਲਪਲਾਈਨ ਨੰਬਰ 100 ‘ਤੇ ਕਾਲ ਕਰਕੇ FIR ਦਰਜ ਕਰੋ
ਦਿੱਲੀ ‘ਚ ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਪੁਲਿਸ ਹੈਲਪਲਾਈਨ ਨੰਬਰ 100 ‘ਤੇ ਕਾਲ ਕਰਕੇ FIR ਦਰਜ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੀ ਕਾਲ ਹੈ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਸੰਦਰਭ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੇ ਰੂਪ ‘ਚ ਜਮ੍ਹਾ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਐੱਫ.ਆਈ.ਆਰ. ‘ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਇਸ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹੋ, ਫਿਰ ਪੁਲਸ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿਓ। ਪੁਲਿਸ ਤੁਹਾਨੂੰ FIR ਦੀ ਕਾਪੀ ਦੇਵੇਗੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਜਾਂਚ ਅੱਗੇ ਵਧੇਗੀ।
ਜਾਣੋ ਕਿ ਤੁਸੀਂ FIR ਕਿਵੇਂ ਅਤੇ ਕਦੋਂ ਦਰਜ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ
ਐੱਫ.ਆਈ.ਆਰ., ਐੱਫ.ਆਈ.ਆਰ. ਦਰਜ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਥਾਣੇ ਜਾਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
ਕੋਈ ਵੀ ਐਫਆਈਆਰ ਆਨਲਾਈਨ ਦਰਜ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਦੇ ਲਈ, ਪਹਿਲਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸ਼ਹਿਰ ਜਾਂ ਰਾਜ ਦੇ ਪੁਲਿਸ ਪੋਰਟਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਰਜਿਸਟਰ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ।
ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ www.delhipolice.nic.in ‘ਤੇ ਲਾਗਇਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਹੇਠਾਂ ਸਕ੍ਰੋਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਜਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ “ਨਾਗਰਿਕ ਸੇਵਾਵਾਂ” ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਵਿਕਲਪ ਵੇਖੋਗੇ, ਉੱਥੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ।
ਅਗਲੇ ਪੰਨੇ ‘ਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ Complaint Lodging, MV theft e-FIR, Theft e-FIR, Economic And Cyber offences, Missing person report, Lost and Found ਆਦਿ ਵਰਗੇ ਵਿਕਲਪ ਮਿਲਣਗੇ।
ਤੁਹਾਨੂੰ ਸੰਬੰਧਿਤ ਵਿਕਲਪ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ।
ਅਗਲੇ ਪੰਨੇ ‘ਤੇ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਯੂਜ਼ਰ ਆਈਡੀ ਅਤੇ ਫ਼ੋਨ ਨੰਬਰ ਦਰਜ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇੱਕ ਰਜਿਸਟਰਡ ਉਪਭੋਗਤਾ ਹੋ ਜਾਂ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਇੱਕ ਰਜਿਸਟਰਡ ਉਪਭੋਗਤਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਰਜਿਸਟਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਮੋਟਰ ਵਹੀਕਲ ਚੋਰੀ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਐਫਆਈਆਰ ਦਰਜ ਕਰਵਾਉਣੀ ਹੈ ਤਾਂ ਐਮਵੀ ਥੈਫਟ ਈ-ਐਫਆਈਆਰ ਦੇ ਵਿਕਲਪ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ, ਫਿਰ ਰਜਿਸਟਰਡ ਉਪਭੋਗਤਾ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ, ਆਪਣਾ ਵੇਰਵਾ ਭਰੋ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਮੋਬਾਈਲ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ ਓਟੀਪੀ ਨਾਲ ਲੌਗਇਨ ਕਰੋ।
ਅਗਲੇ ਪੰਨੇ ‘ਤੇ, ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਨੂੰ ਵਾਹਨ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਾਹਨ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਅਤੇ ਚੋਰੀ ਹੋਈ ਜਾਇਦਾਦ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਦਰਜ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਨੂੰ “ਰਜਿਸਟਰ” ਬਟਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਨਾ ਪਏਗਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਤੁਸੀਂ ਪੂਰਾ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ!
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ FIR ਦੀ ਇੱਕ ਕਾਪੀ ਤੁਹਾਡੇ ਰਜਿਸਟਰਡ ਈਮੇਲ ਖਾਤੇ ‘ਤੇ ਭੇਜੀ ਜਾਵੇਗੀ।
ਇਸਦੇ ਲਈ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਦੇ ਵੀ ਝੂਠੇ ਕੇਸਾਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਨਾ ਕਰੋ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ, ਭਾਰਤੀ ਦੰਡਾਵਲੀ (IPC) ਦੀ ਧਾਰਾ 182 ਦੇ ਤਹਿਤ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਰੁੱਧ ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਔਨਲਾਈਨ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਕ੍ਰਾਈਮ ਐਂਡ ਕ੍ਰਿਮੀਨਲ ਟ੍ਰੈਕਿੰਗ ਨੈੱਟਵਰਕ ਐਂਡ ਸਿਸਟਮ (CCTNS) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਮਿਸ਼ਨ ਮੋਡ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਦੂਜੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਮਾਨ ਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਹਨ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਬੰਧਤ ਔਨਲਾਈਨ ਪੋਰਟਲ ਦੁਆਰਾ ਐਕਸੈਸ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਲਈ ਤੁਸੀਂ uppolice.gov.in ‘ਤੇ ਲਾਗਇਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਜੇਕਰ ਪੁਲਿਸ ਦੁਆਰਾ ਸੱਚੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕੋਈ ਵੀ ਪੁਲਿਸ ਸੁਪਰਡੈਂਟ ਅਤੇ ਹੋਰ ਉੱਚ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਲਿਖ ਕੇ ਪੋਸਟ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਈਮੇਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਪੁਲਿਸ ਐਫਆਈਆਰ ਦਰਜ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਵਕੀਲ ਰਾਹੀਂ ਸੀਆਰਪੀਸੀ ਦੀ ਧਾਰਾ 200 ਆਰ/ਡਬਲਯੂ 156(3) ਦੇ ਤਹਿਤ ਮੈਜਿਸਟ੍ਰੇਟ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਵਿਕਲਪ ਹੈ।