ਘੱਟ ਉਮਰ ‘ਚ ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਸਫੈਦ ਹੋਣ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਰੋਕਿਆ ਜਾਵੇ: ਗਲਤ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਅਤੇ ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਨੇ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ‘ਚ ਹੀ ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਸਫੇਦ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਾਲ 25 ਤੋਂ 30 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ‘ਚ ਹੀ ਸਫੇਦ ਹੋਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਵਧਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਨਾਲ ਵਾਲਾਂ ਦਾ ਸਫ਼ੈਦ ਹੋਣਾ ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ ਪਰ ਜੇਕਰ ਇਹ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਵਾਲ ਘੱਟ ਉਮਰ ‘ਚ ਹੀ ਸਫੇਦ ਹੋਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ਤਾਂ ਇਸ ਦੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਗਲਤ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ, ਜੀਨ, ਵਾਤਾਵਰਣ, ਕੁਝ ਬੀਮਾਰੀਆਂ, ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਕਮੀ ਵਰਗੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਘੱਟ ਉਮਰ ‘ਚ ਹੀ ਵਾਲ ਸਫੇਦ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਦਰਅਸਲ, ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਵਾਲਾਂ ਦੇ ਰੋਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਚਮੜੀ ਦੇ ਸੈੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਛੋਟੇ ਬੈਗ ਵਾਂਗ ਕਤਾਰਬੱਧ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਵਾਲਾਂ ਦੇ follicles ਵਿੱਚ ਮੇਲਾਨਿਨ ਨਾਮਕ ਰੰਗਦਾਰ ਸੈੱਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਮੇਲਾਨਿਨ ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਰੰਗ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਉਮਰ ਦੇ ਨਾਲ, ਵਾਲਾਂ ਦੇ follicles ਵਿੱਚ ਪਿਗਮੈਂਟ ਘੱਟ ਹੋਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਵਾਲਾਂ ਦਾ ਕੁਦਰਤੀ ਰੰਗ ਬਦਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਵਾਲ ਸਫੈਦ ਹੋਣ ਦੇ ਅਸਲ ਕਾਰਨ
ਭਾਰਤ ‘ਚ ਜੇਕਰ 25 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਵਾਲ ਸਫੇਦ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਵੱਡੀ ਬੀਮਾਰੀ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਾਲਾਂ ਦੇ follicles ਵਿੱਚ ਮੇਲੇਨਿਨ ਪਿਗਮੈਂਟ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਜਦੋਂ ਮੇਲਾਨੋਸੋਮਜ਼ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੇਲਾਨਿਨ ਵਾਲਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਫਟ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਵਾਲਾਂ ਦਾ ਰੰਗ ਸਫੈਦ ਹੋਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ, ਮੇਲਾਨੋਸੋਮ ਫਟਦਾ ਹੈ, ਤਦ ਹੀ ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ ਮੇਲਾਨਿਨ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਾਲਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਫਟ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਵਾਲਾਂ ਦਾ ਰੰਗ ਕਾਲਾ, ਭੂਰਾ ਜਾਂ ਸੁਨਹਿਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾ ਫਟਣ ਦੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਾਰਨ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਜੀਨਾਂ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਡਾਕਟਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਵਾਲ ਸਫੈਦ ਹੋਣ ਦੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਜੀਨਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੈਨੇਟਿਕ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਟੋਸੋਮਲ ਪ੍ਰਭਾਵੀ. ਭਾਵ, ਇਹ ਮਾਪਿਆਂ ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ. ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਾਰਨ ਜਿਵੇਂ ਮਾਨਸਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ, ਤਣਾਅ, ਸਿਗਰਟਨੋਸ਼ੀ, ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣਾ ਵੀ ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜੇਕਰ ਆਇਰਨ ਦੀ ਕਮੀ ਹੋਵੇ, ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ-12 ਦੀ ਕਮੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ3 ਦੀ ਕਮੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਵੀ ਵਾਲ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਲੇਟੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਥਾਇਰਾਇਡ ਵਰਗੀਆਂ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਕਾਰਨ ਵੀ ਘੱਟ ਉਮਰ ‘ਚ ਹੀ ਵਾਲ ਸਫੇਦ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਸਲੇਟੀ ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਰੋਕਿਆ ਜਾਵੇ
ਡਾ: ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, “ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਜਾਣਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਵਾਲ ਸਲੇਟੀ ਕਿਉਂ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਤਣਾਅ, ਆਟੋਇਮਿਊਨ ਰੋਗ, ਥਾਇਰਾਇਡ, ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12, ਡੀ3 ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੁਝ ਦਵਾਈਆਂ ਨਾਲ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਜੇਕਰ ਅਜਿਹਾ ਜੈਨੇਟਿਕ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਸਫੇਦ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਡਾਕਟਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ‘ਤੇ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਕਾਫੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਪਰ ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ ਅਜੇ ਤੱਕ ਇਹ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ‘ਚ ਹੀ ਵਾਲ ਸਫੇਦ ਕਿਉਂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ ਮਰੀਜ਼ ਦੇ ਵਾਲ ਸਫੈਦ ਹੋਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਜਾਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਇਲਾਜ ਕੀ ਹੈ
ਡਾਕਟਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਵਾਲ ਸਫੇਦ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆ ਦੇ ਕਾਰਨ ਵਾਲ ਸਫੇਦ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਵਾਲਾਂ ਦੇ ਸਫ਼ੇਦ ਹੋਣ ਦਾ ਕੋਈ ਕਾਰਨ ਨਾ ਮਿਲੇ ਤਾਂ ਦਵਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਕਈ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਬਿਨਾਂ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦੇ ਇਸ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇੱਕ ਤਰਲ ਦਵਾਈ ਜਾਂ ਸਪਰੇਅ ਜਾਂ ਲੋਸ਼ਨ ਵੀ ਹੈ ਜੋ ਸਲੇਟੀ ਵਾਲਾਂ ‘ਤੇ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੁਝ ਜੈੱਲ ਵੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਸ਼ਨਾਂ ਜਾਂ ਸਪਰੇਆਂ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਬੂਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਸਭ ਸਿਰਫ ਦਾਅਵੇ ਹਨ ਪਰ ਕੋਈ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪੁਸ਼ਟੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਵਾਈਆਂ ਨਾਲ ਸਫੇਦ ਵਾਲ ਕਾਲੇ ਹੋ ਜਾਣਗੇ।
ਵਾਲ ਸਫੈਦ ਨਾ ਹੋਣ ਲਈ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
ਡਾਕਟਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖੁਰਾਕ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਸਿਹਤਮੰਦ ਭੋਜਨ ਨਹੀਂ ਖਾਧਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਆਲੂ ਪਸੰਦ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਮਾਂ ਆਲੂ ਹੀ ਖਾਵੇਗਾ। ਇਹ ਗਲਤ ਤਰੀਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜੰਕ ਫੂਡ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਵਧਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਸਭ ਵਾਲਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਿਹਤਮੰਦ ਭੋਜਨ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਿਹਤਮੰਦ ਭੋਜਨ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਮੌਸਮੀ ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਫਲਾਂ ਆਦਿ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਤ ਰੂਪ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਹਰੀਆਂ ਪੱਤੇਦਾਰ ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਸਪਾਉਟ, ਮੌਸਮੀ ਫਲ ਆਦਿ ਦਾ ਸੇਵਨ ਵਾਲਾਂ ਲਈ ਬਿਹਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਸਰਤ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।