ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਮਾਲਵੇਅਰ ਹਮਲਿਆਂ ਅਤੇ ਘੁਟਾਲਿਆਂ ਦੇ ਵਧਣ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਮਾਰਟਫ਼ੋਨ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ, ਦੂਰਸੰਚਾਰ ਵਿਭਾਗ (DoT) ਨੇ ਕਈ ਮੁਫ਼ਤ ਬੋਟ ਹਟਾਉਣ ਵਾਲੇ ਟੂਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਐਸਐਮਐਸ ਸੰਦੇਸ਼ ਵੀ ਭੇਜ ਰਹੀ ਹੈ।
ਇਹ ਸੰਭਵ ਹੈ ਕਿ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇੱਕ ਸੁਨੇਹਾ ਵੀ ਮਿਲਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ‘ਸਾਇਬਰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹੋ! ਤੁਹਾਡੀ ਡਿਵਾਈਸ ਨੂੰ ਬੋਟਨੈੱਟ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਅਤੇ ਮਾਲਵੇਅਰ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ, CERT-In, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ https://www.csk.gov.in – ਟੈਲੀਕਾਮ ਵਿਭਾਗ ‘ਤੇ ‘ਮੁਫ਼ਤ ਬੋਟ ਰਿਮੂਵਲ ਟੂਲ’ ਨੂੰ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰਨ ਦੀ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ SMS ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਇੱਕ ਰੀਮਾਈਂਡਰ ਹੈ। ਪਰ, ਇਹ ਬੋਟਨੈੱਟ ਖੋਜ ਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿੱਥੋਂ ਲੋਕ ਇਸ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਇਸ ਬਾਰੇ।
ਕੀ ਹੈ ਸਾਈਬਰ ਸਵੱਛਤਾ ਕੇਂਦਰ ਪੋਰਟਲ ?
ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਕੋਈ ਵੀ ਸਾਈਬਰ ਸਵੱਛਤਾ ਕੇਂਦਰ ਪੋਰਟਲ ਰਾਹੀਂ ਮੁਫਤ ਮਾਲਵੇਅਰ ਖੋਜ ਸਾਧਨਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪੋਰਟਲ ਨੂੰ ਬੋਟਨੈੱਟ ਕਲੀਨਿੰਗ ਅਤੇ ਮਾਲਵੇਅਰ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੇਂਦਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਰਿਸਪਾਂਸ ਟੀਮ (CERT-In) ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਧੀਨ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਸੇਵਾ ਪ੍ਰਦਾਤਾ (ISPs) ਅਤੇ ਐਂਟੀਵਾਇਰਸ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਟੂਲ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਕੀ ਹੈ ਬੌਟਨੈੱਟ ਇੰਫੈਕਸ਼ਨ ?
ਬੋਟਨੈੱਟ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਨੈਟਵਰਕ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਮਾਰਟਫ਼ੋਨ ਜਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਜੋ ‘ਬੋਟਸ’ ਨਾਮਕ ਮਾਲਵੇਅਰ ਨਾਲ ਸੰਕਰਮਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਡਿਵਾਈਸ ਸੰਕਰਮਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬੋਟਨੈੱਟ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਮਾਲਵੇਅਰ ਹੈਕਰਾਂ ਨੂੰ ਸੰਕਰਮਿਤ ਕੰਪਿਊਟਰ ‘ਤੇ ਕੰਟਰੋਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਹੈਕਰ ਇਸ ਡਿਵਾਈਸ ਤੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਚੋਰੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਤੁਹਾਡੀ ਡਿਵਾਈਸ ਬਾਟ ਤੋਂ ਇਹ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਇਫੈਕਟ:
ਕਿਸੇ ਈ-ਮੇਲ ਤੋਂ ਸੰਕਰਮਿਤ ਅਟੈਚਮੈਂਟ ਖੋਲ੍ਹੋ।
ਕਿਸੇ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਜਾਂ ਈ-ਮੇਲ ਤੋਂ ਖਤਰਨਾਕ ਲਿੰਕ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਨਾ।
ਕਿਸੇ ਗੈਰ-ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸਰੋਤ ਤੋਂ ਫਾਈਲ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰਨ ‘ਤੇ।
ਇੱਕ ਅਸੁਰੱਖਿਅਤ ਜਨਤਕ WiFi ਨੈੱਟਵਰਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ।
ਮਾਲਵੇਅਰ ਅਤੇ ਬੌਟਨੈੱਟ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰੋ ਰਿਮੂਵ:
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ CSK ਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ www.csk.gov.in/ ‘ਤੇ ਜਾਓ।
ਇੱਥੋਂ ਸਕਿਓਰਿਟੀ ਟੂਲਸ ਟੈਬ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ।
ਐਂਟੀਵਾਇਰਸ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ਜਿਸਦਾ ਬੋਟ ਹਟਾਉਣ ਵਾਲਾ ਟੂਲ ਤੁਸੀਂ ਵਰਤਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ।
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਟੂਲ ਨੂੰ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰਨ ਲਈ ਡਾਊਨਲੋਡ ਬਟਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ।
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਉਪਭੋਗਤਾ: ਇੱਕ ਮੁਫਤ ਬੋਟ ਹਟਾਉਣ ਵਾਲੇ ਟੂਲ ਨੂੰ ਡਾਉਨਲੋਡ ਕਰੋ ਜਿਵੇਂ ਕਿ eScan ਐਂਟੀਵਾਇਰਸ, K7 ਸੁਰੱਖਿਆ ਜਾਂ ਤੇਜ਼ ਹੀਲ।
ਐਂਡਰਾਇਡ ਉਪਭੋਗਤਾ: ਗੂਗਲ ਪਲੇ ਸਟੋਰ ‘ਤੇ ਜਾਓ ਅਤੇ ‘ਈਸਕੈਨ ਸੀਈਆਰਟੀ-ਇਨ ਬੋਟ ਰਿਮੂਵਲ’ ਟੂਲ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰੋ ਜਾਂ ਸੀ-ਡੈਕ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਤ ‘ਐਮ-ਕਵਚ 2’ ਨੂੰ ਡਾਉਨਲੋਡ ਕਰੋ।
ਐਪ ਨੂੰ ਡਾਊਨਲੋਡ ਹੁੰਦੇ ਹੀ ਚਲਾਓ। ਇਹ ਐਪਸ ਤੁਹਾਡੀ ਡਿਵਾਈਸ ਨੂੰ ਸਕੈਨ ਕਰਨਗੇ ਅਤੇ ਸੰਕਰਮਿਤ ਪਾਏ ਜਾਣ ‘ਤੇ ਇਸਨੂੰ ਹਟਾ ਦੇਣਗੇ।