ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਕੋਈ ਇਤਿਹਾਸਕ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਕਿਲਾ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਇਸ ਵਾਰ ਤੁਸੀਂ ਅਜਿਹੀ ਜਗ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹੋ ਜੋ ਸੱਪਾਂ ਵਰਗੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿੱਥੇ ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਨੇ 500 ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਿਨ ਬਿਤਾਏ ਸਨ। ਇਹ ਕਿਲ੍ਹਾ 3127 ਫੁੱਟ ਦੀ ਉਚਾਈ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਨਜ਼ਾਰੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੁੰਦਰ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਪੁਰਾਤਨ ਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਪਨਹਾਲਾ ਦਾ ਕਿਲਾ ਤੁਹਾਡੇ ਸੁਆਗਤ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਦੀ ਪੁਰਾਤਨਤਾ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕਤਾ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਪੰਹਾਲਾ ਕਿਲ੍ਹਾ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਕੋਲਹਾਪੁਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਹਿਆਦਰੀ ਪਰਬਤ ਲੜੀ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਲਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਕਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਲਾ ਮਰਾਠਾ, ਮੁਗਲ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਸਮੇਤ ਕਈ ਲੜਾਈਆਂ ਦਾ ਗਵਾਹ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕੋਲਹਾਪੁਰ ਦੀ ਰਾਣੀ ਤਾਰਾਬਾਈ ਨੇ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲ ਇਸ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਏ। ਇਸ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਘੇਰਾ 14 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਕਈ ਸੁਰੰਗਾਂ ਹਨ। ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਕੁਦਰਤੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦਾ ਮਨ ਮੋਹ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਲਾ ਕੋਲਹਾਪੁਰ-ਰਤਨਾਗਿਰੀ ਸੜਕ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਬਣਤਰ ਸੱਪਾਂ ਵਰਗੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਨੂੰ ਸੱਪਾਂ ਦਾ ਕਿਲ੍ਹਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਨੇ ਇਸ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ 500 ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਿਨ ਬਿਤਾਏ ਸਨ।
ਇਹ ਕਿਲਾ 1178 ਅਤੇ 1209 ਈਸਵੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਕਿਲ੍ਹਾ ਸ਼ਿਲਾਹਾਰ ਸ਼ਾਸਕ ਭੋਜ ਦੂਜੇ ਨੇ ਬਣਵਾਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ‘ਜਿੱਥੇ ਰਾਜਾ ਭੋਜ, ਕਹਾਂ ਗੰਗੂ ਤੇਲੀ’ ਵੀ ਇਸ ਕਿਲ੍ਹੇ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਲਾ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਵੇਰ ਤੋਂ ਸ਼ਾਮ ਤੱਕ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਸੈਲਾਨੀ ਸਾਲ ਭਰ ਇਸ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਸ਼ੈਲੀ ਬੀਜਾਪੁਰ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰਲ ਸ਼ੈਲੀ ਹੈ। ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਮਾਰਕ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਆਂਧਰ ਭਾਵੜੀ, ਅੰਬਰਖਾਨਾ, ਕਲਾਵੰਤੀਚਾ ਮਹਿਲ, ਸੱਜਣ ਕੋਠੀ, ਮਹਾਨ ਗੇਟ ਅਤੇ ਰਾਜਦਿੰਦੀ ਗੜ੍ਹ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।