ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕੇਂਦਰ ਬਣਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦਿਨੋ ਦਿਨ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਸਥਾਨਕ ਪਛਾਣ ਨੂੰ ਇਸ ਪਿੱਛੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਆਉਂਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਖੁਸਰੋ ਬਾਗ ਸਥਿਤ ਅਮੀਰ ਖੁਸਰੋ ਦੇ ਮਕਬਰੇ ‘ਤੇ ਜ਼ਰੂਰ ਜਾਓ। ਇੱਥੇ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਮੱਧਕਾਲੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਮੁਗਲ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਵੀ ਜਾਣ ਸਕੋਗੇ।
ਖੁਸਰੋ ਦੀ ਕਬਰ ਇੱਥੇ ਸਥਿਤ ਹੈ
ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਜੰਕਸ਼ਨ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਸਥਿਤ ਖੁਸਰੋ ਬਾਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਤਾਰ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਮਕਬਰੇ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਨਿਸਾਰ ਬੇਗਮ ਅਤੇ ਅਮੀਰ ਖੁਸਰੋ ਦੀ ਕਬਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਮੁਗਲ ਕਾਲ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸ਼ਾਸਕ ਜਹਾਂਗੀਰ ਦੇ ਬੱਚੇ ਸਨ। ਸਰਕਾਰੀ ਬਾਗਬਾਨੀ ਵਿਭਾਗ ਖੁਸਰੋ ਬਾਗ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਅਮਰੂਦ ‘ਤੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਖੁਸਰੋ ਬਾਗ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਲਈ ਕੋਈ ਫੀਸ ਨਹੀਂ ਲਈ ਜਾਂਦੀ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਇੱਥੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੈਲਾਨੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ ਵੀ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਇੱਥੇ ਆਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਖੁਸਰੋ ਬਾਗ ਦਾ ਮੁਗਲ ਕਾਲ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ
ਖੁਸਰੋ ਬਾਗ ਵਿੱਚ ਅਮੀਰ ਖੁਸਰੋ ਦੇ ਮਕਬਰੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਪੱਥਰ ਦੀ ਤਖ਼ਤੀ ਉੱਤੇ ਮੁਗਲ ਕਾਲ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਉੱਕਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ 1605 ਈ: ਵਿਚ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਬੀਮਾਰ ਹੋ ਗਿਆ ਤਾਂ ਰਾਜਪੂਤਾਂ ਨੇ ਅਮੀਰ ਖੁਸਰੋ ਨੂੰ ਗੱਦੀ ‘ਤੇ ਬਿਠਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਪਰ ਅਕਬਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅੰਤਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਸਲੀਮ ਯਾਨੀ ਜਹਾਂਗੀਰ ਨੂੰ ਗੱਦੀ ‘ਤੇ ਬਿਠਾਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਬਗਾਵਤ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਅਮੀਰ ਖੁਸਰੋ ਨੂੰ ਅੰਨ੍ਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ ਡੱਕ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਦੀ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਉਸ ਦਾ ਭਰਾ ਸ਼ਾਹਜਹਾਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਅਮੀਰ ਖੁਸਰੋ ਦੀ ਮੌਤ 1622 ਈ. ਵਿਚ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਅਮੀਰ ਖੁਸਰੋ ਦੀ ਕਬਰ ਕਿਸਨੇ ਬਣਵਾਈ?
ਨਿਸਾਰ ਬੇਗਮ ਅਮੀਰ ਖੁਸਰੋ ਦੀ ਭੈਣ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਨਾਲ ਇੰਨਾ ਪਿਆਰਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸਨੇ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਵਿੱਚ ਖੁਸਰੋ ਦੀ ਕਬਰ ਬਣਵਾਈ। ਜਿਉਂਦੇ ਜੀ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕਬਰ ਵੀ ਬਣਾਈ। ਇਸ ਮਕਬਰੇ ਦੀ ਬਣਤਰ ਕਾਫ਼ੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹੈ। ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ‘ਤੇ ਬਣੇ ਇਹ ਚਾਰ ਮਕਬਰੇ ਇਕ ਸਿੱਧੀ ਲਾਈਨ ਵਿਚ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਇਕੋ ਜਿਹੇ ਗੁੰਬਦ ਹਨ। ਰੇਤਲੇ ਪੱਥਰ ਦਾ ਮਕਬਰਾ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਕਬਰਾ ਗੋਲਾਕਾਰ ਗੁੰਬਦ ਵਾਲੇ ਤਾਰਿਆਂ ਦੀ ਜਿਓਮੈਟ੍ਰਿਕ ਬਣਤਰ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਏਤਮਾਦੌਲਾ ਦੀ ਕਬਰ ਦੀ ਨਕਲ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।