ਭੋਪਾਲ: ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਭੋਪਾਲ ਤੋਂ ਕਰੀਬ 35 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਆਸ਼ਾਪੁਰੀ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਥਾਨ ‘ਚ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਮੀਰ ਵਾਸਤੂ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਦਾ ਖਜ਼ਾਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਆਪਣੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਤਾ, ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਭੂਤਨਾਥ ਮੰਦਰ, ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਮਾਤਾ ਮੰਦਰ ਅਤੇ ਆਸ਼ਾਪੁਰੀ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਵਰਗੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਆਸ਼ਾਪੁਰੀ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਤਾ
ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ ਦੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਕਰ ਰਹੇ ਕਮਲ ਸਿੰਘ ਪਰਮਾਰ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਇਲਾਕਾ 10ਵੀਂ-11ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਮੱਧਕਾਲੀ ਮੰਦਰਾਂ ਦਾ ਸਮੂਹ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਾਨ 10 ਤੋਂ 12 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਲੱਭਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਇੱਥੇ 26 ਮੰਦਰਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ‘ਚੋਂ ਇਕ ਮੰਦਰ ਦਾ ਪੁਨਰ ਨਿਰਮਾਣ ਪੂਰਾ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਦੂਜੇ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਾਈਟਾਂ
1. ਭੂਤਨਾਥ ਮੰਦਰ: ਇਸ ਸਥਾਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਮੰਦਰ ਭੂਤਨਾਥ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਇਸ ਦੇ ਪੁਨਰ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਵਿਚ 2-3 ਸਾਲ ਲੱਗ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਮੰਦਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਤਾਲਾਬ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਸੁੰਦਰ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
2. ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਮਾਤਾ ਮੰਦਿਰ: ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਮਾਤਾ ਮੰਦਿਰ, ਜਿਸਨੂੰ ਆਸ਼ਾਦੇਵੀ ਮੰਦਿਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਖੇਤਰ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਆਕਰਸ਼ਣ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਰ ਆਪਣੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਨਜ਼ਾਰਿਆਂ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ।
3. ਅਜਾਇਬ ਘਰ: ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਭਾਗ ਦਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵੀ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 400 ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮੂਰਤੀਆਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਹਨ। ਇਹ ਮੂਰਤੀਆਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਮੀਰ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
4. ਬਿਲੋਟਾ ਧਾਮ: ਆਸ਼ਾਪੁਰੀ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਥਿਤ ਬਿਲੋਟਾ ਧਾਮ ਨਾਂ ਦਾ ਮੰਦਰ ਧਾਰਮਿਕ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਜਲ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਨਾਲ ਚਾਰਧਾਮ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਪੁੰਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਦਰ ਦੇ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ ‘ਤੇ 1008 ਛੋਟੇ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ ਹਨ।
ਆਸ਼ਾਪੁਰੀ ਕਿਵੇਂ ਪਹੁੰਚੀਏ?
ਆਸ਼ਾਪੁਰੀ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਭੋਪਾਲ ਤੋਂ ਨਰਮਦਾਪੁਰਮ ਰੋਡ ਤੋਂ ਭੋਜਪੁਰ ਰੋਡ ਵੱਲ ਜਾਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਭੋਪਾਲ ਤੋਂ ਇਸ ਦੀ ਦੂਰੀ ਲਗਭਗ 35 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਭਾਰਤੀ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ₹ 20 ਦੀ ਐਂਟਰੀ ਫੀਸ ਲਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਲਈ ਟਿਕਟ 400 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਭੋਜਪੁਰ ਦਾ ਇਹ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰ ਆਸ਼ਾਪੁਰੀ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 6 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਲਾਕੇ ਦੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪਹਿਰੇਦਾਰ ਅਨੁਸਾਰ ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਇਸ ਸਥਾਨ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਹੀ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ਵੀ ਵਿਕਾਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।