ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਮਹਾਨ ਰਾਤ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ, ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬਹੁਤ ਧੂਮਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਮਾਘ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ ਚੰਦਰਮਾ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਅਤੇ ਪੂਜਾ ਦਾ ਦਿਨ ਹੈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਥਾਂ-ਥਾਂ ਭੋਲੇਨਾਥ ਦੇ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਅਭਿਸ਼ੇਕ, ਪੂਜਾ ਅਰਚਨਾ ਕਰਦੇ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਅਨੋਖੀ ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਾਂਗੇ, ਜਿੱਥੇ ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਨੂੰ ਤਿਉਹਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਧੂਮਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਨੀਲਕੰਠ ਮਹਾਦੇਵ ਮੰਦਿਰ, ਹਰਿਦੁਆਰ, ਉੱਤਰਾਖੰਡ – Neelkanth Mahadev Temple, Haridwar, Uttarakhand
ਹਰਿਦੁਆਰ ਘਾਟਾਂ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਰਿ ਕੀ ਪਉੜੀ ਇਥੋਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਪੂਜਾ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਦਾ ਨੀਲਕੰਠ ਮਹਾਦੇਵ ਮੰਦਰ ਵੀ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਲੋਕ ਭੋਲੇ ਬਾਬਾ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਹਰਿਦੁਆਰ ਦੀ ਧਾਰਮਿਕ ਯਾਤਰਾ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇੱਥੇ ਰਿਵਰ ਰਾਫਟਿੰਗ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਵੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
ਉਮਾਨੰਦ ਮੰਦਿਰ, ਗੁਹਾਟੀ, ਅਸਾਮ – Umananda Temple, Guwahati, Assam
ਅਸਾਮ ਦੇ ਗੁਹਾਟੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਉਮਾਨੰਦ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਬੜੀ ਧੂਮਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਰ ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਨਦੀ ਦੇ ਮੋਰ ਟਾਪੂ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਆਯੋਜਿਤ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਤੋਂ ਲੱਖਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਗੁਹਾਟੀ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਭਾਵਨਾਥ ਤਲੇਤੀ, ਜੂਨਾਗੜ੍ਹ, ਗੁਜਰਾਤ -Bhavnath Taleti, Junagadh, Gujarat
ਜੂਨਾਗੜ੍ਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਗਿਰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਗਿਰ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਅਤੇ ਭਵਨਾਥ ਤਲੇਤੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਾਧੂਆਂ ਦਾ ਘਰ ਵੀ ਹੈ। ਜੂਨਾਗੜ੍ਹ ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਮੇਲੇ ਲਈ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੇਲਾ ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਤੋਂ 5 ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਨੂੰ ਸਮਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਮਹਾਕਾਲੇਸ਼ਵਰ ਮੰਦਿਰ, ਉਜੈਨ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ – Mahakaleshwar Temple, Ujjain, Madhya Pradesh
ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦਾ ਮਹਾਕਾਲੇਸ਼ਵਰ ਮੰਦਿਰ 12 ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਸ਼ਿਪਰਾ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਹਾਕਾਲ ਮੰਦਿਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਇੱਕ ਲੋਕ ਕਥਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੁਸ਼ਨਾ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਭੂਤ ਨੇ ਅਵੰਤੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਤਸੀਹੇ ਦਿੱਤੇ ਸਨ। ਤਦ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਏ ਅਤੇ ਫਿਰ ਭੂਤ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ। ਫਿਰ ਅਵੰਤੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇੱਛਾ ਅਨੁਸਾਰ, ਸ਼ਿਵ ਨੇ ਇੱਥੇ ਮਹਾਕਾਲੇਸ਼ਵਰ ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੱਕਾ ਘਰ ਲਿਆ।
ਭੂਤਨਾਥ ਮੰਦਿਰ, ਮੰਡੀ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ – Bhootnath Temple, Mandi, Himachal Pradesh
ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਮੰਡੀ ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਮੰਡੀ ਦਾ ਭੂਤਨਾਥ ਮੰਦਿਰ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਬੜੀ ਧੂਮਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ-ਕਥਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਲਗਭਗ 5ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਮੰਡੀ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਮੇਲੇ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਨ ਦੀ ਹਫ਼ਤਾ ਭਰ ਪ੍ਰਥਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਸੋਮਨਾਥ ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗ ਮੰਦਿਰ, ਵੇਰਾਵਲ, ਸੋਮਨਾਥ – Shree Somnath Jyotirlinga Temple, Veraval, Gujarat
ਸੋਮਨਾਥ ਮੰਦਿਰ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੇ 12 ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ‘ਤੇ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਐਲਈਡੀ ਲਾਈਟਾਂ ਅਤੇ ਫਲਾਂ ਨਾਲ ਸਜਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਤਿਉਹਾਰ ‘ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਲਾਈਵ ਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਸੋਮਨਾਥ ਮੰਦਰ ਦੇ ਪੁਜਾਰੀ ਦੁੱਧ, ਸ਼ਹਿਦ, ਚੀਨੀ, ਘਿਓ, ਦਹੀਂ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ ਦਾ ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਈਸ਼ਾ ਯੋਗਾ ਕੇਂਦਰ, ਕੋਇੰਬਟੂਰ, ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ – Isha Yoga Center, Coimbatore, Tamil Nadu
ਈਸ਼ਾ ਯੋਗ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਨੌਜਵਾਨ ਅਤੇ ਲੇਖਕ, ਸਾਧਗੁਰੂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਸਾਧਗੁਰੂ ਨੇ ਭੋਲੇਨਾਥ ਦੀ 112 ਫੁੱਟ ਸਟੀਲ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਮੂਰਤੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ‘ਤੇ ਇੱਥੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਾਚ, ਸੰਗੀਤ, ਧਿਆਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ, ਲੋਕ ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਸਾਧਗਰੂ ਨਾਲ ਗਾਏ ਗਏ ਭਜਨਾਂ ਦਾ ਅਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੰਦਰਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੰਦਰ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਦਿਨ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਵਿਚ ਜਸ਼ਨ ਅਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਦਾ ਵੱਖਰਾ ਮਾਹੌਲ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।