Krishna Janmashtami 2022: ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦਾ ਜਨਮ ਯਮੁਨਾ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਸਥਿਤ ਮਥੁਰਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਦੁਆਪਰ ਯੁੱਗ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ‘ਤੇ ਭੋਜਵੰਸ਼ੀ ਰਾਜਾ ਉਗਰਸੇਨ ਦਾ ਰਾਜ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਕੰਸ ਨੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਗੱਦੀ ਤੋਂ ਹਟਾ ਕੇ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਆਪ ਰਾਜਾ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਮਥੁਰਾ ਵਿੱਚ ਕੰਸ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਤਾ ਦੇਵਕੀ, ਪਿਤਾ ਵਾਸੁਦੇਵ ਅਤੇ ਨਾਨਾ ਉਗਰਸੇਨ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕੈਦ ਵਿੱਚੋਂ ਛੁਡਵਾਇਆ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਜ਼ੁਲਮ ਅਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਵਾਇਆ। ਇਸੇ ਲਈ ਮਥੁਰਾ ਬਹੁਤ ਪਵਿੱਤਰ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀ ਜਨਮ ਭੂਮੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ, ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਅਤੇ ਸੈਲਾਨੀ ਇੱਥੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮਥੁਰਾ ਦੇ ਸਾਰੇ ਮੰਦਰਾਂ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਕੇਂਦਰਾਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦਾ ਜਨਮ ਮਥੁਰਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਉਹ ਭਾਦਰਪਦ ਮਹੀਨਾ ਸੀ।
ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਦੀਆਂ ਰਾਤਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਹਨੇਰੀਆਂ ਅਤੇ ਕਾਲੀਆਂ ਰਾਤਾਂ ਮੰਨੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਨਗਰੀ ਮਥੁਰਾ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਭਾਦਰਪਦ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪੱਖ ਦੀ ਅੱਠਵੀਂ ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਰੋਹਿਣੀ ਨਕਸ਼ਤਰ ਅਤੇ ਵਰਸ਼ਭਾ ਰਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਜਨਮਿਆ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਚੀਨ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਯਾਤਰੀ, ਬੋਧੀ ਭਿਕਸ਼ੂ, ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦਕ ਫਾਹੀਨ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਚਰਨ ਪਾਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਮਥੁਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਜੋਂ ਕੀਤਾ।
ਮਥੁਰਾ ਨੂੰ ਪੁਰਾਣਿਕ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਅਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸ਼ਹਿਰ ਮਥੁਰਾ ਬਾਰੇ ਤਾਂ ਜੋ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ, ਪੌਰਾਣਿਕ ਮਹੱਤਵ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲ ਸਕੇ।
ਮਥੁਰਾ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਸਭਿਅਤਾ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਸੀ
ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਮਥੁਰਾ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ, ਸਭਿਅਤਾ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਵੀ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਧਾਰਮਿਕ ਆਸਥਾ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮੰਦਰ ਅਤੇ ਧਾਮ ਮਿਲ ਜਾਣਗੇ। ਯਮੁਨਾ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਵਸਿਆ ਮਥੁਰਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੱਤ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਪੁਰਾਣਿਕ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰਸੇਨ ਨਗਰੀ, ਮਧੂਪੁਰੀ, ਮਧੁਨਗਰੀ ਅਤੇ ਮਧੁਰਾ ਆਦਿ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਵਾਲਮੀਕਿ ਰਾਮਾਇਣ ਵਿਚ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਮਧੂਪੁਰ ਜਾਂ ਮਧੁਦਾਨਵ ਦੀ ਨਗਰੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲਵਣਾਸੁਰ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ਤਰੂਘਨ ਨੇ ਮਧੂਪੁਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਨਵਾਂ ਮਥੁਰਾ ਵਸਾਇਆ ਸੀ।
ਵਰਿੰਦਾਵਨ, ਗੋਵਰਧਨ, ਗੋਕੁਲ ਅਤੇ ਬਰਸਾਨਾ ਸਮੇਤ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਕਈ ਪਿੰਡ ਅਤੇ ਕਸਬੇ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। 6ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਤੋਂ ਕਈ ਸਦੀਆਂ ਤੱਕ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਉੱਤੇ ਕਈ ਸਾਮਰਾਜੀਆਂ ਦਾ ਰਾਜ ਰਿਹਾ। 6ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸੁਰਸੇਨਾ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬਣ ਗਈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਮੌਰੀਆ ਸਾਮਰਾਜ (4ਵੀਂ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਸਦੀ ਈ.ਪੂ.), ਇੰਡੋ-ਯੂਨਾਨੀ (ਕਦੇ 180 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਅਤੇ 100 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ), ਇੰਡੋ-ਸਿਥੀਅਨਜ਼ (ਪਹਿਲੀ ਸਦੀ ਈਸਾ ਪੂਰਵ), ਕੁਸ਼ਾਨ ਸਾਮਰਾਜ, ਗੁਪਤਾ ਸਾਮਰਾਜ (ਚੌਥੀ ਸਦੀ ਈ.ਪੂ.) ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ। – 5ਵੀਂ ਸਦੀ) ਸਮੇਤ ਕਈ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਆਇਆ ਚੀਨੀ ਬੋਧੀ ਭਿਕਸ਼ੂ ਫਾਹੀਨ ਨੇ ਲਗਭਗ 400 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਬੋਧ ਧਰਮ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਜੋਂ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੰਦਰਾਂ ਨੂੰ ਮਹਿਮੂਦ ਗਜ਼ਨੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸਿਕੰਦਰ ਲੋਧੀ ਦੁਆਰਾ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਨੇ 1489 ਤੋਂ 1517 ਈਸਵੀ ਤੱਕ ਦਿੱਲੀ ਸਲਤਨਤ ਉੱਤੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ। ਬੋਧੀ ਭਿਕਸ਼ੂ ਹਿਊਏਨ ਸਾਂਗ ਨੇ ਵੀ ਮਥੁਰਾ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ। ਇੱਥੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਅਤੇ ਸੈਲਾਨੀ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਜਨਮ ਭੂਮੀ ਮੰਦਰ, ਦਵਾਰਕਾਧੀਸ਼ ਮੰਦਰ, ਰਾਧਾ ਕੁੰਡ, ਕੰਸਾ ਕਿਲਾ, ਗੋਵਰਧਨ ਪਹਾੜੀ, ਮਥੁਰਾ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਕੁਸੁਮ ਸਰੋਵਰ ਅਤੇ ਰੰਗਜੀ ਮੰਦਰ ਆਦਿ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।