ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ: ਕੁਦਰਤ ਨੇ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਸਜਾਇਆ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਰਾਜ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਕਾਮੇਂਗ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿਚ ਕਾਮੇਂਗ ਨਦੀ ਘਾਟੀ ਵਿਚ ਚਾਰੇ ਪਾਸਿਓਂ ਬਰਫੀਲੇ ਪਹਾੜਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਅਤੇ ਘੱਟ ਉਚਾਈ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਦਿਰਾਂਗ ‘ਤੇ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਅਤੇ ਮੋਨਪਾ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦਾ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ।
ਦਿਰੰਗ ਨਾਮ ਦੀ ਦਿਲਚਸਪ ਕਹਾਣੀ
ਦਿਰਾਂਗ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਨਾਮਕਰਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਵੀ ਦਿਰਾਂਗ ਵਾਂਗ ਹੀ ਦਿਲਚਸਪ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੁਰਾਤਨ ਸਮਿਆਂ ਵਿਚ ਉੱਚੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫਤਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਮਹਾਨ ਸੰਤ ਇੱਥੇ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਸੁੰਦਰ ਨਜ਼ਾਰੇ ਅਤੇ ਸੁਹਾਵਣੇ ਮੌਸਮ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ‘ਦੀ-ਰੰਗ’ ਸ਼ਬਦ ਨਿਕਲਿਆ। ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ‘ਹਾਂ, ਇਹ ਹੈ… ਉਹ ਥਾਂ’। ਬੋਮਡਿਲਾ ਤੋਂ ਤਵਾਂਗ ਜਾਂਦੇ ਸਮੇਂ ਇਸ ਖੂਬਸੂਰਤ ਜਗ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਰੁਕ ਕੇ ਕਈ ਥਾਵਾਂ ਦੇਖੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਦਿਰਾਂਗ ਜ਼ੋਂਗ ਦਾ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦੇਖਣ ਯੋਗ ਹੈ
ਇਹ ਕਬਾਇਲੀ ਬਹੁਲਤਾ ਵਾਲਾ ਇਲਾਕਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਬੇਮਿਸਾਲ ਹੈ। ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਜ਼ੋਂਗ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿਲਾ। ਇਸ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ 17ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿਚ ਇਕ ਕਿਲਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਹੁਣ ਖੰਡਰ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀਕੂਲ ਮੌਸਮ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ, ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਆਦਿਵਾਸੀ ਕੁਝ ਖਾਸ ਡਿਜ਼ਾਈਨਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਘਰ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਦੀਆਂ ਨੀਂਹਾਂ ਪੱਥਰ ਦੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਕੰਧਾਂ ਅਤੇ ਛੱਤਾਂ ਲੱਕੜ ਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਚ ਵਿਲੱਖਣ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਕੁਝ ਘਰ 500 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੀ ਪੁਰਾਣੇ ਹਨ।
ਨੈਸ਼ਨਲ ਯਾਕ ਰਿਸਰਚ ਸੈਂਟਰ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ
ਯਾਕ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦਾ ਮੁੱਖ ਜਾਨਵਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਵੀ ਹੈ। ਨੈਸ਼ਨਲ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਇਹ ਖੋਜ ਕੇਂਦਰ ਯਾਕ ਦੀਆਂ ਨਸਲਾਂ, ਯਾਕ ਦੇ ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਦਿਰਾਂਗ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 30 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਇਸ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਪਰਮਿਟ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਥਕਾਵਟ ਦੂਰ ਕਰੇਗਾ
ਦਿਰਾਂਗ ਤੋਂ ਤਵਾਂਗ ਦੇ ਰਸਤੇ ‘ਤੇ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਦਾ ਝਰਨਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਸ-ਪਾਸ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਤੋਂ ਵਗਦੇ ਇਸ ਗੰਧਕ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਫ਼ਰ ਦੀ ਸਾਰੀ ਥਕਾਵਟ ਦੂਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਸਗੋਂ ਚਮੜੀ ਸਬੰਧੀ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਰਾਹਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਕਾਲ ਚੱਕਰ ਗੋਂਪਾ, ਇੱਥੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਕੇਂਦਰ
ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਲਈ, ਕਾਲ ਚੱਕਰ ਗੋਂਪਾ ਨੂੰ ਦਿਰਾਂਗ ਘਾਟੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਇੱਥੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਲਈ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਗੋਮਪਾ (ਬੋਧੀ ਮੱਠ) ਦਿਰਾਂਗ ਤੋਂ ਥੋੜਾ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 500 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਤੋਂ ਸੈਲਾਨੀ ਇੱਥੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
ਨੈਸ਼ਨਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਮਾਊਂਟੇਨੀਅਰਿੰਗ
ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਪਰਬਤਾਰੋਹੀ, ਸਕੂਬਾ ਡਾਈਵਿੰਗ, ਵਾਟਰ ਰਾਫਟਿੰਗ ਆਦਿ ਦਿਲਚਸਪ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਕੋਰਸ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਆਰਮੀ, ਨੇਵੀ ਅਤੇ ਏਅਰ ਫੋਰਸ ਦੇ ਸਿਖਿਅਤ ਅਧਿਕਾਰੀ ਵੀ ਘੱਟ ਫੀਸ ‘ਤੇ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਸੰਗਤੀ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ
ਪੂਰਬੀ ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ, ਜੰਗਲਾਂ ਅਤੇ ਸੱਪ ਦਰਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰੀ ਸੰਗਤੀ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਕੁਦਰਤੀ ਨਜ਼ਾਰਿਆਂ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਦੂਰਬੀਨ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਬਨਸਪਤੀ ਅਤੇ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦਾ ਵੀ ਨਿਰੀਖਣ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਨਵੰਬਰ-ਦਸੰਬਰ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿਚ ਚੀਨ ਤੋਂ ਕਾਲੀਆਂ ਗਰਦਨਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਪਰਵਾਸੀ ਕ੍ਰੇਨਾਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਇਸ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਦਿਲਚਸਪ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ‘ਤੁੰਗ-ਤੁੰਗ-ਕਾ-ਉਕ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਦਿਰਾਂਗ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਗੱਲਾਂ
ਜੋਤੀਨਗਰ ਅਤੇ ਬੁਸ਼ਥੰਕਾ ਦਿਰਾਂਗ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਬਾਜ਼ਾਰ ਹਨ। ਇੱਥੋਂ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵਸਤੂਆਂ ਖਰੀਦੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਥੁੱਕਪਾ, ਬਾਂਸ-ਸ਼ੂਟ, ਪੀਕਾ-ਪਿਲਾ (ਸੁੱਕੇ ਮੀਟ ਅਤੇ ਕਿੰਗ ਚਿੱਲੀ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਮਸਾਲੇਦਾਰ ਅਚਾਰ) ਆਦਿ ਪਕਵਾਨ ਅਜ਼ਮਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।