ਝਾਰਖੰਡ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ: ਕੁਝ ਹੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਵਣ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਭਗਵਾਨ ਭੋਲੇਨਾਥ ਦੇ ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਸਾਲ ਭਰ ਉਡੀਕ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਾਰ ਸਾਵਣ 22 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਪੂਰੇ ਮਹੀਨੇ ਦੌਰਾਨ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਸਾਰੇ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਹਾਜ਼ਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਸਾਵਣ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸਾਰੇ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਝਾਰਖੰਡ ਵਿੱਚ ਵੀ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਕਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਮੰਦਰ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਪਹਾੜੀ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਸਾਵਨ ਵਿੱਚ ਝਾਰਖੰਡ ਜਾਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਹੈ, ਤਾਂ ਪਹਾੜੀ ਮੰਦਰ ਜ਼ਰੂਰ ਜਾਓ।
ਇਤਿਹਾਸ ਕੀ ਹੈ
ਪਹਾੜੀ ਮੰਦਿਰ ਝਾਰਖੰਡ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਰਾਂਚੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਹਾੜ ਦੀ ਚੋਟੀ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਰ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਪਵਨ ਧਾਮ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਸੱਪ ਦੇਵਤੇ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੂਜਾ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਹਾੜੀ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਨਾਗ ਦੇਵਤਾ ਦਾ ਸਥਾਨ 55 ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਪਹਾੜੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਲੱਖਾਂ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਆਂ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਰ ਸਾਲ 15 ਅਗਸਤ ਅਤੇ 26 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਪਹਾੜੀ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਹਾੜੀ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਬਾਬਾ ਭੋਲੇਨਾਥ ਦਾ ਇਹ ਮੰਦਰ ਬਹੁਤ ਸੁੰਦਰ ਹੈ। ਮੰਦਰ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਤੋਂ ਪਹਾੜੀ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਫੈਲੀ ਹਰਿਆਲੀ ਦੇਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪਹਾੜੀ ਮੰਦਰ ਤੋਂ ਪੂਰਾ ਰਾਂਚੀ ਸ਼ਹਿਰ ਬਹੁਤ ਖੂਬਸੂਰਤ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਪਹਾੜੀ ਮੰਦਰ ਦਾ ਪੁਰਾਣਾ ਨਾਂ ਤਿਰੀਬਰੂ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਬਦਲ ਕੇ ਹੈਂਗਿੰਗ ਗੈਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਪਹਾੜੀ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਇਸ ਮੰਦਰ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਅਤੇ ਦਿਲਚਸਪ ਹੈ।
ਪਹਾੜੀ ਮੰਦਰ ਖਾਸ ਕਿਉਂ ਹੈ?
ਝਾਰਖੰਡ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸੈਲਾਨੀ ਪਹਾੜੀ ਮੰਦਰ ਜ਼ਰੂਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਵਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਇਸ ਮੰਦਰ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਹੋਰ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਭੋਲੇਨਾਥ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੂਜਾ ਕਰਵਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਲੈਣ ਲਈ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਕਤਾਰਾਂ ਵਿਚ ਮੰਦਰ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ। ਪਹਾੜੀ ਮੰਦਰ ਧਾਰਮਿਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨ ਵਜੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਜ਼ਮੀਨ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 350 ਫੁੱਟ ਉੱਚੇ ਪਹਾੜੀ ਮੰਦਰ ਦੀਆਂ 468 ਪੌੜੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਤੁਸੀਂ ਮੰਦਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਰਾਵਣ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਪਹਾੜੀ ਮੰਦਰ ਵਿਚ ਸਥਾਪਿਤ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਸ਼ੁਭ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਹਾੜੀ ਮੰਦਰ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੂਰੀ ‘ਤੇ ਨਾਗ ਦੇਵਤਾ ਦੀ ਗੁਫਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਲੋਕ ਨਾਗ ਦੇਵਤਾ ਨੂੰ ਦੁੱਧ ਪਿਲਾਉਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਬਾਬਾ ਨੂੰ ਸਾਵਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਤਾਜ਼ੇ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ਿੰਗਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਗਵਾਨ ਦੇ ਇਸ ਮਨਮੋਹਕ ਰੂਪ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਸਵੇਰੇ ਤਿੰਨ ਤੋਂ ਚਾਰ ਵਜੇ ਤੱਕ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਕਤਾਰ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਮੰਦਿਰ ‘ਚ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਮਨੋਕਾਮਨਾਵਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਪੂਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਹਾੜੀ ਮੰਦਰ ਇੱਕ ਸੁੰਦਰ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਖੇਤਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ।