ਦੂਰਸੰਚਾਰ ਵਿਭਾਗ (DoT) ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਰਾਜਾਂ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਕੇਂਦਰੀ ਉਪਕਰਨ ਪਛਾਣ ਰਜਿਸਟਰੀ (CEIR) ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਮੋਬਾਈਲ ਆਪਰੇਟਰਾਂ ਦੇ IMEI ਡੇਟਾਬੇਸ ਨਾਲ ਜੁੜਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜਾਣਬੁੱਝ ਕੇ ਨਕਲੀ ਮੋਬਾਈਲਾਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਅਤੇ ਮੋਬਾਈਲ ਚੋਰੀ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
CEIR ਹੁਣ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਰਾਜਾਂ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸਾਲ 2019 ਵਿੱਚ 13 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਦਾਦਰਾ ਅਤੇ ਨਗਰ ਹਵੇਲੀ ਅਤੇ ਗੋਆ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 30 ਦਸੰਬਰ 2019 ਨੂੰ ਇਸਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਕੋਰੋਨਾ ਮਹਾਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਬਾਕੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ।
CEIR ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕਰਨ ਲਈ, ਉਪਭੋਗਤਾ ਜਾਂ ਤਾਂ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ‘ਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ Android ਅਤੇ iOS ਲਈ CEIR ਐਪ ਨੂੰ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਇੱਕ ਮੁਫਤ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਹੈ।
ਐਂਡਰਾਇਡ ਫੋਨ ਜਾਂ ਆਈਫੋਨ ਗੁੰਮ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰੋ CEIR ਦੀ ਵਰਤੋਂ: ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ CEIR ਸਾਰੇ ਮੋਬਾਈਲ ਆਪਰੇਟਰਾਂ ਦੇ IMEI ਡੇਟਾਬੇਸ ਨੂੰ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਲਈ, ਸਰਕਾਰ ਸਾਰੇ ਮੋਬਾਈਲ ਬ੍ਰਾਂਡਾਂ ਅਤੇ ਨੈਟਵਰਕ ਆਪਰੇਟਰਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। CEIR IMEI ਨੰਬਰ ਰਾਹੀਂ ਫ਼ੋਨ ਨੂੰ ਬਲੌਕ ਜਾਂ ਬਲੈਕਲਿਸਟ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਜੇਕਰ ਚੋਰ ਸਿਮ ਕਾਰਡ ਬਦਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਵੀ ਉਹ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ।
CEIR ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਲਈ, ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਬੇਨਤੀ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਾਉਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਐਫਆਈਆਰ ਦਰਜ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਜਾਂ ਐਪ ‘ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਆਨਲਾਈਨ ਫਾਰਮ ਭਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ।
ਇਸ ਫਾਰਮ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮੋਬਾਈਲ ਨੰਬਰ, ਡਿਵਾਈਸ ਮਾਡਲ, IMEI 1 ਅਤੇ 2 ਨੰਬਰ ਅਤੇ ਸਥਾਨ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਤੁਹਾਨੂੰ CEIR ਸਾਈਟ ਲਈ ਐਫਆਈਆਰ ਦੀ ਇੱਕ ਸਕੈਨ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ ਦੀ ਵੀ ਲੋੜ ਪਵੇਗੀ।
ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਪਭੋਗਤਾ ਦਾ ਫੋਨ 24 ਘੰਟਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਬਲੌਕ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਫ਼ੋਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਨੈੱਟਵਰਕ ‘ਤੇ ਨਹੀਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ IMEI ਬਲਾਕ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਪੁਲਿਸ ਇਸ ਨੂੰ ਟ੍ਰੈਕ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡਾ ਫ਼ੋਨ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਅਨਬਲੌਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। CEIR ਕੋਲ ਅਨਬਲੌਕ ਵਿਕਲਪ ਵੀ ਹੈ।