ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ 2024: ਦੇਵਘਰ ਦਾ ਬਾਬਾ ਬੈਦਿਆਨਾਥ ਮੰਦਰ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਬਾਰਾਂ ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਨਿਵਾਸ ਬੈਦਯਨਾਥ ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗ ਮੰਦਰ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਬਾਬਾ ਬੈਦਿਆਨਾਥ ਧਾਮ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵੈਦਿਆਨਾਥ ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗ ਮੰਦਰ ਝਾਰਖੰਡ ਰਾਜ ਦੇ ਸੰਥਾਲ ਪਰਗਨਾ ਖੇਤਰ ਦੇ ਦੇਵਘਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਬੈਦਯਾਨਾਥ ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗ ਮੰਦਰ ਵੀ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀਪੀਠ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਮਾਤਾ ਸਤੀ ਦਾ ਹਿਰਦਾ ਡਿੱਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਨੂੰ ਹਿਰਦੈ ਪੀਠ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਇਸ ਲਿੰਗ ਨੂੰ ‘ਕਾਮਨਾ ਲਿੰਗ’ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ‘ਤੇ ਬਾਬਾ ਬੈਦਿਆਨਾਥ ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰੋ।
ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਦਿਆਲੂ ਭਗਵਾਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਹਾਦੇਵ, ਦੇਵਤਿਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭੂ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ‘ਤੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਮਨ-ਇੱਛਤ ਵਰਦਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਪਾਰਵਤੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਫੱਗਣ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪੱਖ ਦੀ ਚਤੁਰਦਸ਼ੀ ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਹਰ ਸਾਲ ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ‘ਤੇ ਭਗਵਾਨ ਭੋਲੇਨਾਥ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਸਾਰੇ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗਾਂ ‘ਚ ਨਿਵਾਸ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ‘ਤੇ ਬਾਬਾ ਬੈਦਿਆਨਾਥ ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਹੀ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀਆਂ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਬਾਬਾ ਬੈਦਿਆਨਾਥ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਦਾ ਸਮਾਂ
ਬਾਬਾ ਬੈਦਿਆਨਾਥ ਮੰਦਿਰ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਬੈਦਿਆਨਾਥ ਦੇਵਘਰ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਦਰ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਲਿੰਗ ਸਥਾਪਿਤ ਹੈ ਅਤੇ 21 ਹੋਰ ਮੰਦਰ ਹਨ।ਇਸ ਮੰਦਰ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਸਵੇਰੇ 4 ਵਜੇ ਤੋਂ ਰਾਤ 9 ਵਜੇ ਤੱਕ ਖੁੱਲ੍ਹਦੇ ਹਨ। ਬੈਦਯਨਾਥ ਮੰਦਰ ਦੀ ਪੂਜਾ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੋਡਸ਼ੋਪਚਾਰ ਪੂਜਾ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰਿੰਗਾਰ ਪੂਜਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਮੰਦਰ ਦੁਪਹਿਰ ਨੂੰ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ 6 ਵਜੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਮੁੜ ਖੁੱਲ੍ਹਦਾ ਹੈ।
ਦੇਵਘਰ ਵਿਚ ਸ਼ਿਵ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਦੋਵੇਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ।
ਦੇਵਘਰ ਵਿਚ ਸ਼ਿਵ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਦੋਵੇਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਬਾਬਾ ਵੈਦਿਆਨਾਥ ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗ ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਾਰਾਂ ਸ਼ਿਵ ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 51 ਸ਼ਕਤੀ ਪੀਠਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਦਿਨ ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇੱਥੇ ਸ਼ਿਵ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਲਈ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਲ ਚੜ੍ਹਾਵੇ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਿੰਦੂਰ ਵੀ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਬਾਰਾਂ ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚੋਂ, ਬਾਬਾ ਬੈਦਿਆਨਾਥ ਧਾਮ ਹੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸ਼ਿਵ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਦੋਵੇਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਪੂਜਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ, ਸਗੋਂ ਚਾਰ ਘੰਟੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਨੂੰ ਮੁਕਟ ਵੀ ਚੜ੍ਹਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜਾਣੋ ਬਾਬਾ ਵੈਦਿਆਨਾਥ ਮੰਦਰ ਦੀ ਖਾਸੀਅਤ
ਵੈਦਿਆਨਾਥ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੇ 12 ਮਹਾਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੇ ਇੱਕ ਬਲਦੀ ਥੰਮ੍ਹ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਬਾਬਾ ਵੈਦਿਆਨਾਥ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗਮ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀਪੀਠਮ ਵਜੋਂ ਵੀ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਿਵ ਪੁਰਾਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪਵਿੱਤਰ ਮੰਦਰ ਸ਼ਿਵ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਬ੍ਰਹਮ ਏਕਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਜੋੜਾ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਮੰਦਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰੂਹਾਂ ਸਦੀਵੀ ਸਮੇਂ ਲਈ ਜੁੜ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਬਾਬਾ ਵੈਦਿਆਨਾਥ ਦਾ ਮੰਦਰ ਚਿੱਟੇ ਪੱਥਰ ਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਦੇਵਘਰ ਦੇ ਸੁੰਦਰ ਮੰਦਰ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਵਿਹੜਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਚਿੱਟੇ ਪੱਥਰ ਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਵੈਦਿਆਨਾਥ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਲਗਭਗ 22 ਹੋਰ ਮੰਦਰ ਹਨ। ਧਾਰਮਿਕ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਵਾਸਤੂਕਾਰ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਸੁੰਦਰ ਮੰਦਰ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਮੰਦਰ ਦੇ ਤਿੰਨ ਹਿੱਸੇ ਹਨ। ਮੁੱਖ ਇਮਾਰਤ, ਕੇਂਦਰੀ ਹਿੱਸਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੁਆਰ। ਸੁੰਦਰ 72 ਫੁੱਟ ਉੱਚਾ ਮੰਦਰ ਦਾ ਗੋਲਾ ਇਸ ਨੂੰ ਚਿੱਟੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ ਵਾਲੇ ਕਮਲ ਦਾ ਰੂਪ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਮੰਦਿਰ ਦੇ ਪਾਵਨ ਅਸਥਾਨ ਦੇ ਅੰਦਰ, ਪਵਿੱਤਰ ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਵਿਆਸ ਲਗਭਗ 5 ਇੰਚ ਹੈ, 4 ਇੰਚ ਦੇ ਪੱਥਰ ਦੀ ਸਲੈਬ ‘ਤੇ ਉੱਕਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਵੈਦਿਆਨਾਥ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪੂਰਾ ਮੰਦਰ ਇੱਕ ਚੱਟਾਨ ਤੋਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਪੂਜਾ ਅਤੇ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜ
ਬਾਬਾ ਵੈਦਿਆਨਾਥ ਮੰਦਰ ਵਿਚ ਪੂਜਾ ਦੀ ਰਸਮ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਵੇਰੇ 4 ਵਜੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਮੁੱਖ ਪੁਜਾਰੀ ‘ਸ਼ੋਡਸ਼ੋਪਚਾਰ’ (14 ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਸਮਾਂ) ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮੰਦਰ ਦੇ ਪੁਜਾਰੀ ਪਹਿਲਾਂ ਲਿੰਗਮ ‘ਤੇ ਸ਼ੁੱਧ ਪਾਣੀ ਪਾ ਕੇ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਫੁੱਲ ਅਤੇ ਬੇਲ ਦੇ ਪੱਤੇ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਦਿਨ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਪੂਜਾ 3:30 ਵਜੇ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ 6 ਵਜੇ ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਪੂਜਾ ਲਈ ਦੁਬਾਰਾ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਿਵ ਭਗਤ ਬਾਬਾ ਵੈਦਿਆਨਾਥ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸਾਦ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਦੇਵਘਰ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਬਾਬਾਧਾਮ ਵਿੱਚ ਦਾਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਦਫ਼ਤਰ ਵੀ ਹੈ।