ਹੀਟ ਸਟ੍ਰੋਕ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਸੁਝਾਅ: ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਗਰਮੀ ਸਾਰੇ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋੜ ਰਹੀ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਭਿਆਨਕ ਗਰਮੀ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਹਰ ਲੰਘਦੇ ਦਿਨ ਦੇ ਨਾਲ ਪਾਰਾ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣਾ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭਿਆਨਕ ਗਰਮੀ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਏ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਹੀਟ ਸਟ੍ਰੋਕ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹਾਲ ਹੀ ‘ਚ IPL ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੀ ਟੀਮ KKR ਦੇ ਮੈਚ ‘ਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਅਭਿਨੇਤਾ ਸ਼ਾਹਰੁਖ ਖਾਨ ਨੂੰ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ‘ਚ ਹੀਟ ਸਟ੍ਰੋਕ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਹੋਈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਸਪਤਾਲ ਜਾਣਾ ਪਿਆ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਪ੍ਰਤੀ ਸੁਚੇਤ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਹੀਟ ਸਟ੍ਰੋਕ ਕੀ ਹੈ?
ਹੀਟ ਸਟ੍ਰੋਕ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਮੈਡੀਕਲ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਉਦੋਂ ਵਾਪਰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸਰੀਰ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਨਿਯੰਤ੍ਰਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਰਮੀ ਨਾਲ ਸਿੱਝਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਖਤਰਨਾਕ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਸਰਲ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਉਦੋਂ ਹੋਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸਰੀਰ ਆਪਣੇ ਤਾਪਮਾਨ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾਉਂਦਾ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ‘ਚ ਸਰੀਰ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਸੀਨਾ ਨਿਕਲਣ ਦਾ ਸਿਸਟਮ ਫੇਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਠੰਡਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਪਾਉਂਦਾ। ਹੀਟ ਸਟ੍ਰੋਕ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸਰੀਰ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ 10 ਤੋਂ 15 ਮਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ 106°F ਜਾਂ ਵੱਧ ਤੱਕ ਵੱਧ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਜਿੱਥੇ ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਅਕਸਰ ਅਸਹਿ ਪੱਧਰ ਤੱਕ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਗਰਮੀ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉੱਚਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਤੁਸੀਂ ਤੁਰੰਤ ਮੁਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੇ ਉਪਾਵਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਹੋ ਕੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਹੀਟਸਟ੍ਰੋਕ ਦੇ ਲੱਛਣ:
ਬੁਖਾਰ -104 ਡਿਗਰੀ ਫਾਰਨਹੀਟ (40 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ) ਜਾਂ ਵੱਧ
– ਮਾਨਸਿਕ ਸਥਿਤੀ ਜਾਂ ਵਿਵਹਾਰ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਲਝਣ
-ਗਰਮ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਕ ਚਮੜੀ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਸੀਨਾ ਆਉਣਾ
– ਮਤਲੀ ਅਤੇ ਉਲਟੀਆਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ
– ਉੱਲੀ ਹੋਈ ਚਮੜੀ
– ਤੇਜ਼ ਨਬਜ਼
– ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਸਾਹ ਲੈਣਾ
– ਸਿਰ ਦਰਦ
– ਬੇਹੋਸ਼ੀ
-ਕੋਮਾ
ਹੀਟ ਸਟ੍ਰੋਕ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਅਪਣਾਓ ਇਹ ਉਪਾਅ-
-ਹੀਟਸਟ੍ਰੋਕ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਠੰਡੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਟੱਬ ਜਾਂ ਠੰਡੇ ਸ਼ਾਵਰ ਵਿਚ ਪਾਓ।
– ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਲੇਟਾਓ ਅਤੇ ਲੱਤਾਂ ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਉੱਚਾ ਕਰੋ
– ਛਾਂ ਵਾਲੀ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਬੈਠੋ
– ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਠੰਡੀ ਹਵਾ ਦਿਓ
-ਬਗੀਚੀ ਦੀ ਸਪਰੇਅ ਨਾਲ ਵਿਅਕਤੀ ‘ਤੇ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰੋ
ਠੰਡੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਪੱਖਾ ਲਗਾਓ
– ਗਰਦਨ, ਕੱਛਾਂ ਅਤੇ ਕਮਰ ‘ਤੇ ਆਈਸ ਪੈਕ ਜਾਂ ਠੰਡੇ, ਗਿੱਲੇ ਤੌਲੀਏ ਰੱਖੋ।
– ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਠੰਢੀ, ਨਮੀ ਵਾਲੀ ਚਾਦਰ ਨਾਲ ਢੱਕੋ
-ਜੇਕਰ ਵਿਅਕਤੀ ਹੋਸ਼ ਵਿਚ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਠੰਡਾ ਪਾਣੀ, ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਲਾਈਟਸ ਵਾਲੇ ਸਪੋਰਟਸ ਡਰਿੰਕਸ ਜਾਂ ਕੈਫੀਨ ਵਾਲਾ ਡਰਿੰਕ ਨਾ ਦਿਓ।
-ਜੇਕਰ ਵਿਅਕਤੀ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਹ ਲੈਣ, ਖੰਘ ਜਾਂ ਅੰਦੋਲਨ ਵਰਗੀ ਕੋਈ ਗਤੀਵਿਧੀ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਸੀਪੀਆਰ ਦੇਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰੋ।
ਹੀਟ ਸਟ੍ਰੋਕ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਹੋਰ ਸੁਝਾਅ-
ਪਾਣੀ ਪੀਓ:
ਦਿਨ ਭਰ ਪਾਣੀ ਪੀਓ। ਇਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖ ਸਕਦਾ ਹੈ
ਵਾਧੂ ਕੱਪੜੇ ਹਟਾਓ:
ਗਰਮੀ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਵਾਧੂ ਕੱਪੜੇ ਹਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰੋ। ਸਰੀਰ ਤੋਂ ਤੰਗ ਕੱਪੜੇ ਹਟਾਓ.
ਡੀਹਾਈਡਰੇਸ਼ਨ-
ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਪੀਣ ਲਈ ਠੰਡਾ ਪਾਣੀ ਦਿਓ, ਪਰ ਜੇ ਉਹ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੈ ਜਾਂ ਨਿਗਲਣ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਪੀਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਨਾ ਕਰੋ। ਹਾਈਡਰੇਸ਼ਨ ਸਰੀਰ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਅਤੇ ਡੀਹਾਈਡਰੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਵਿਗੜ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਠੰਡਾ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ:-
ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਠੰਡਾ ਕਰਨ ਲਈ ਜੋ ਵੀ ਸਾਧਨ ਉਪਲਬਧ ਹਨ ਵਰਤੋ।
– ਚਮੜੀ ‘ਤੇ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਗਰਦਨ, ਕੱਛਾਂ ਅਤੇ ਕਮਰ ‘ਤੇ ਠੰਡਾ, ਗਿੱਲਾ ਕੱਪੜਾ ਜਾਂ ਤੌਲੀਆ ਰੱਖੋ।
– ਹਵਾ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਪੱਖੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ
– ਵਿਅਕਤੀ ‘ਤੇ ਠੰਡੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰੋ
– ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਠੰਡਾ ਇਸ਼ਨਾਨ ਜਾਂ ਸ਼ਾਵਰ ਦਿਓ ਜਾਂ ਕੱਛਾਂ, ਕਮਰ, ਗਰਦਨ ਅਤੇ ਪਿੱਠ ‘ਤੇ ਆਈਸ ਪੈਕ ਲਗਾਓ।