ਉੜਦ ਦਾਲ ਦੇ ਫਾਇਦੇ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ: ਉੜਦ ਦਾਲ ਅਦਭੁਤ ਹੈ। ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਦਾਲਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਹ ਦਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਹੈਰਾਨ ਹੋਵੋਗੇ ਕਿ ਇਸ ਦਾਲ ਨੂੰ ਨਾਨ-ਵੈਜ ਦੇ ਬਦਲ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਯਾਨੀ ਇਹ ਦਾਲ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਓਨੀ ਹੀ ਤਾਕਤ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਜਿੰਨੀ ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਖਾਣ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਉੜਦ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਖਣਿਜ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬਾਕੀ ਦਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਹੀ ਉਪਲਬਧ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਅੱਜ ਦੇ ਪੋਸ਼ਣ ਸਲਾਹਕਾਰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇਸ ਦਾਲ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਗ੍ਰੰਥ ਵੀ ਇਸ ਦੀ ਊਰਜਾ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਤੁਸੀਂ ਹੈਰਾਨ ਹੋਵੋਗੇ ਕਿ ਇਸ ਦਾਲ ਨੂੰ ‘ਰਹੱਸਮਈ’ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਉੜਦ ਦੀ ਚਿਪਕਤਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ
ਉੜਦ ਦੀ ਦਾਲ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਪਾਇਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਚਿਪਚਿਪਾਪਨ ਜਾਂ ਚਿਪਕਣਾ ਹੀ ਇਸ ਨੂੰ ਖਾਸ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਯੂਐਸ ਡਿਪਾਰਟਮੈਂਟ ਆਫ਼ ਐਗਰੀਕਲਚਰ ਨੇ ਸਿੱਟਾ ਕੱਢਿਆ ਹੈ ਕਿ ਚੰਗੀ ਕੈਲੋਰੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉੜਦ ਵਿੱਚ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ, ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਚਰਬੀ, ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਫਾਈਬਰ, ਫੋਲੇਟ (ਖੂਨ ਵਿੱਚ ਲਾਲ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦਗਾਰ), ਸੋਡੀਅਮ, ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ, ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ, ਤਾਂਬਾ, ਆਇਰਨ, ਸਮੇਤ ਕਈ ਹੋਰ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ, ਫਾਸਫੋਰਸ, ਜ਼ਿੰਕ ਹੋਰ ਵਿਟਾਮਿਨ ਅਤੇ ਖਣਿਜ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉੜਦ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦੇ ਸਾਰੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨ ਦਾਲ ਹੈ। ਆਓ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਕੁਝ ਖਾਸ ਗੁਣਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦੇ ਹਾਂ।
1. ਆਯੁਰਵੇਦ ਇਸ ਨੂੰ ਨਾਨ-ਵੈਜ ਵਿਕਲਪ ਵੀ ਮੰਨਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ, ਫਲਾਂ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ‘ਤੇ ਵਿਆਪਕ ਖੋਜ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਆਯੁਰਵੇਦ ਮਾਹਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸਲ ਵਿਚ ਅਮੀਸ਼ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀਆਂ ਲਈ ਮੀਟ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ, ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀਆਂ ਲਈ ਮਾਸ ਭਾਵ ਉੜਦ ਮਾਸ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਹੈ। ਇਸ ‘ਚ ਪਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਖਾਸ ਤੱਤ ਨਾ ਸਿਰਫ ਸਿਹਤ ਲਈ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਯੌਨ ਸਿਹਤ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ‘ਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉੜਦ ਮਿੱਠਾ ਅਤੇ ਗਰਮ ਸੁਭਾਅ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉੜਦ ਦੀ ਦਾਲ ਵਾਤ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਊਰਜਾ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਭੋਜਨ ਵਿਚ ਰੁਚੀ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਬਲਗਮ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਸ਼ੁਕ੍ਰਾਣੂ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਵਜ਼ਨ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹੈਮੋਪਟਿਸਿਸ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਵਾਸੀਰ ਅਤੇ ਸਾਹ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਵਿੱਚ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉੜਦ ਇਨਸੌਮਨੀਆ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦੇ ਸੇਵਨ ਨਾਲ ਨੀਂਦ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।
2. ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਆਯੁਰਵੇਦ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ, ਉੜਦ (ਮਾਸ) ਦੀ ਦਾਲ ਨੂੰ ਸਰੀਰ ਲਈ ਬਹੁਤ ‘ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ’ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਤਿੰਨ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਲਿਖੀ ਗਈ ਪੁਸਤਕ ‘ਚਰਕ ਸੰਹਿਤਾ’ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਉੱਤਮ, ਕੈਂਸਰ-ਰੋਧੀ, ਕਠੋਰ, ਮਿੱਠਾ ਅਤੇ ਟੌਨਿਕ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਕ ਹੋਰ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਗ੍ਰੰਥ ‘ਸੁਸ਼ਰੁਤਸੰਹਿਤਾ’ ਵਿਚ, ਉੜਦ ਨੂੰ ‘ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ’ ਵੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਆਯੁਰਵੇਦ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਦਾਲ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਵੀ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਆਇਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦੀ ਕਾਫੀ ਮਾਤਰਾ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਦਾਲ ਪੀਰੀਅਡਸ ਦੌਰਾਨ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਨੂੰ ਰੋਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਨੀਮੀਆ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਅਮੇਨੋਰੀਆ ਅਤੇ ਪੀਸੀਓਐਸ (ਪੀਰੀਅਡਜ਼ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ) ਦੇ ਇਲਾਜ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
3. ਇਸ ਦਾਲ ‘ਚ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਹੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦੀ ਵੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਜ਼ਰੂਰੀ ਖਣਿਜ ਜਿਵੇਂ ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ, ਆਇਰਨ, ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ, ਫਾਸਫੋਰਸ ਅਤੇ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਕਾਫੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਕਟਾਵ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਠੀਕ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਾਲ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਲੇਸਦਾਰਤਾ ਹੱਡੀਆਂ ਦੀ ਘਣਤਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਕਮੀ, ਹੋਰ ਕਾਰਨਾਂ ਜਾਂ ਵਧਦੀ ਉਮਰ ਕਾਰਨ ਹੱਡੀਆਂ ਦੀ ਘਣਤਾ ਘੱਟਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਹੱਡੀਆਂ ਦੇ ਟੁੱਟਣ ਅਤੇ ਓਸਟੀਓਪੋਰੋਸਿਸ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਦਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਇਹ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਦੂਰ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ।
4. ਇਸ ਦਾਲ ‘ਚ ਚੰਗੀ ਮਾਤਰਾ ‘ਚ ਮੌਜੂਦ ਕੈਲੋਰੀ ਅਤੇ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡ੍ਰੇਟ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਊਰਜਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਫਾਈਬਰ ਬਲੱਡ ਸ਼ੂਗਰ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾਲ ਵਿੱਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ਏ ਅਤੇ ਸੀ ਵੀ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਚਮੜੀ ਦੀ ਚਮਕ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਟਾਮਿਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖਣਿਜ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਜੋੜਾਂ ਦੇ ਦਰਦ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦਗਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਦਾਲ ਦਿਲ ਲਈ ਵੀ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਖੋਜ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦਾਲ ਦੇ ਲਾਭਕਾਰੀ ਤੱਤ ਦਿਲ ਅਤੇ ਖੂਨ ਦੇ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਕਾਰ (ਐਥੀਰੋਸਕਲੇਰੋਸਿਸ) ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੀ ਘੱਟ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।