ਕੋਰਬਾ: ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਇੱਕ ਕਬਾਇਲੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਰਾਜ ਹੈ। ਨਕਸਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ। ਪਰ ਇਹ ਕੁਦਰਤੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਅਤੇ ਦੌਲਤ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਰਾਜ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕੁਦਰਤੀ ਅਤੇ ਰਹੱਸਮਈ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨ ਹਨ। ਇੱਥੋਂ ਦਾ ਕੋਰਬਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਵੀ ਹਰਿਆਲੀ ਅਤੇ ਪਹਾੜੀਆਂ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਇਲਾਕਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਚਤੁਰਗੜ੍ਹ, ਮਾਈਕਲ ਪਰਬਤ ਲੜੀ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀਆਂ ਚੋਟੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ‘ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਦਾ ਕਸ਼ਮੀਰ’ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕੋਰਬਾ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕੁਦਰਤੀ-ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਗੋਦ ‘ਚ ਉੱਚੇ ਪਹਾੜ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਮਾਂ ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਮਰਦਿਨੀ ਮੰਦਰ ਹੈ, ਜੋ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਲਈ ਖਿੱਚ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਹੈ। ਇੰਨੀ ਉਚਾਈ ‘ਤੇ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਗਰਮੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਇੱਥੇ ਤਾਪਮਾਨ 30 ਡਿਗਰੀ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਦੇਵੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਮੰਦਰ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਠੰਡਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਚਤੁਰਗੜ੍ਹ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਕਿਲ੍ਹਾ, ਮਾਂ ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਮਰਦਿਨੀ ਮੰਦਿਰ, ਸ਼ੰਕਰ ਖੋਲ ਗੁਫਾ, ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਉੱਚੀਆਂ ਪਹਾੜੀ ਚੋਟੀਆਂ, ਭਰਪੂਰ ਜੈਵ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹਰੇ ਭਰੇ ਜੰਗਲ, ਦੇਵੀ ਮਾਤਾ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਝਰਨੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਗਰਮੀਆਂ ਦੀਆਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਦੇਖਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਣ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨ ਹੈ।
ਚੱਟਾਨਾਂ ਦਾ ਬਣਿਆ ਚਤੁਰਗੜ੍ਹ ਕਿਲਾ
ਚਤੁਰਗੜ੍ਹ ਕੋਰਬਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 70 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਕਿਲਾ 1069 ਈ. ਇਹ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਿਥਵੀਦੇਵ ਪਹਿਲੇ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਚਤੁਰਗੜ੍ਹ ਕਿਲ੍ਹਾ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਦੇ 36 ਕਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਇਸਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਚੱਟਾਨਾਂ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਗਿਆਨੀ ਇਸ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੁਦਰਤੀ ਕਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਦੇ ਹਨ। ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਣ ਲਈ ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੁਆਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਸਿੰਘਦੁਆਰ, ਮੇਨਕਾ, ਓਮਕਾਰਾ ਗੇਟ ਹਨ।
ਚਤੁਰਗੜ੍ਹ ਕਿਵੇਂ ਪਹੁੰਚਣਾ ਹੈ
ਚਤੁਰਗੜ੍ਹ ਪਹਾੜੀ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਇਸ ਕਿਲ੍ਹੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੱਚੀਆਂ ਚਟਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਚੜ੍ਹਨਾ ਪਵੇਗਾ। ਪਰ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸੈਰ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਟ੍ਰੈਕਿੰਗ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਇੱਥੇ ਦਾ ਮਜ਼ਾ ਦੁੱਗਣਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਪਹਾੜ ਦੀ ਉਚਾਈ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕੁਝ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇਖ ਕੇ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਜਾਵੋਗੇ ਕਿ ਇਹ ਕਿਲਾ ਲਗਭਗ ਪੰਜ ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਉਚਾਈ ‘ਤੇ ਪੰਜ ਤਾਲਾਬ ਵੀ ਹਨ।
ਦੁਰਗਾ ਨੇ ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਨੂੰ ਮਾਰ ਕੇ ਆਰਾਮ ਕੀਤਾ
ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਮਰਦਿਨੀ ਮੰਦਿਰ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੇ ਅੱਜ ਵੀ ਚਤੁਰਗੜ੍ਹ ਕਿਲ੍ਹੇ ਨੂੰ ਜਿੰਦਾ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਸਥਾ ਦਾ ਇਹ ਕੇਂਦਰ ਅਦਭੁਤ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉੱਚਾਈ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ, ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਗਰਮ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਇੱਥੇ ਤਾਪਮਾਨ 25 ਤੋਂ 30 ਡਿਗਰੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਯਾਤਰਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਿਥਵੀਦੇਵ ਪਹਿਲਾ ਇੱਥੇ ਆਰਾਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤਾਂ ਦੇਵੀ ਮਾਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਵਿੱਚ ਆਈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਮੰਦਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਮਾਨਤਾ ਹੈ ਕਿ ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਂ ਦੁਰਗਾ ਨੇ ਇੱਥੇ ਕੁਝ ਆਰਾਮ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਮਰਦਿਨੀ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਤੰਗ ਗੁਫਾ ਵਿੱਚ
ਚਤੁਰਗੜ੍ਹ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਹਰੇ-ਭਰੇ ਜੰਗਲ, ਝਰਨੇ ਝਰਨੇ ਅਤੇ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਮਿੱਠੀ ਆਵਾਜ਼ ਦਿਲ-ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਸਕੂਨ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸ਼ੰਕਰ ਖੋਲਾ ਗੁਫਾ ਮਿਲੇਗੀ ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਸੁਰੰਗ ਵਰਗੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅੰਦਰੋਂ ਲਗਭਗ 25 ਫੁੱਟ ਲੰਬੀ ਹੈ। ਅੰਦਰ ਜਾਣ ਸਮੇਂ ਇਹ ਬਹੁਤ ਤੰਗ ਹੋਣ ਕਾਰਨ, ਕੋਈ ਵੀ ਇਸ ਗੁਫਾ ਵਿਚ ਸਿਰਫ ਰੇਂਗ ਕੇ ਜਾਂ ਗੋਡਿਆਂ ਦੇ ਭਾਰ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਅਤੇ ਭਸਮਾਸੁਰ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦੌਰਾਨ ਦੋਵੇਂ ਇੱਥੇ ਆਏ ਸਨ।
ਕਿਵੇਂ ਪਹੁੰਚਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਹੜੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਮਿਲਣਗੀਆਂ
ਤੁਸੀਂ ਸਵਾਮੀ ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਰਾਏਪੁਰ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੈਬ ਦੁਆਰਾ ਕੋਰਬਾ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਸੜਕ ਦੁਆਰਾ, ਚਤੁਰਗੜ੍ਹ ਕੋਰਬਾ ਬੱਸ ਸਟੈਂਡ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 50 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ ਬਿਲਾਸਪੁਰ ਬੱਸ ਸਟੈਂਡ ਤੋਂ 55 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਚਤੁਰਗੜ੍ਹ ਪਹਾੜ ਦੀ ਚੋਟੀ ‘ਤੇ ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੇ ਠਹਿਰਨ ਲਈ ਝੌਂਪੜੀਆਂ ਬਣਾਈਆਂ ਹਨ। ਨਾਲ ਹੀ SECL ਨੇ ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਰੈਸਟ ਹਾਊਸ ਬਣਾਇਆ ਹੈ।