ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਹੋਲੀ ਪਿਆਰ, ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਰੰਗਾਂ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ, ਇਸ ਮੌਕੇ ਨੂੰ ਪੂਰੇ ਜੋਸ਼ ਅਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਹੋਲੀ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਪਰੰਪਰਾ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਜਾਣ ਕੇ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਕਹੋਗੇ ਕਿ ‘ਅਜਿਹਾ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ’? ਜੀ ਹਾਂ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦਾ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਪਿੰਡ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਸਿਰਫ਼ ਔਰਤਾਂ ਹੀ ਹੋਲੀ ਖੇਡਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਮਰਦਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੈਦ ਰਹਿਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਹੋਲੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦੌਰਾਨ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਇਕੱਲਾ ਆਦਮੀ ਵੀ ਬਾਹਰ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਔਰਤਾਂ ਵੱਲੋਂ ਬਹੁਤ ਲਾਠੀਆਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਜੁਰਮਾਨਾ ਵੀ ਦੇਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਪਿੰਡ ਕਿੱਥੇ ਸਥਿਤ ਹੈ?
ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਮੀਰਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਾਂ ਕੁੰਦੌਰਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 5 ਹਜ਼ਾਰ ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਅਸੀਂ ਹੋਲੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਸੀ, ਕੁੰਦੌਰਾ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਔਰਤਾਂ ਹੀ ਹੋਲੀ ਖੇਡਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਹੀ, ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਢੋਲ ਅਤੇ ਨਾਚ ਗੀਤਾਂ ਨਾਲ ਗੂੰਜਦੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਛੋਟੀਆਂ ਬੱਚੀਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬੁੱਢੀਆਂ ਤੱਕ ਔਰਤਾਂ ਘਰ-ਘਰ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਔਰਤਾਂ ਬਿਨਾਂ ਪਰਦੇ ਦੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਘੁੰਮਦੀਆਂ ਹਨ
ਪਿੰਡ ਕੁੰਡੌਰਾ ਵਿੱਚ ਫੱਗ ਗੀਤ ਗਾਉਣ ਦੀ ਇਹ ਪਰੰਪਰਾ 500 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਚੱਲੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਔਰਤਾਂ ਬਿਨਾਂ ਪਰਦੇ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਜ਼ਾਦ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਗੋਂ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪਰਦੇ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਹੋਲੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਵੀ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਠੰਢੇ-ਮਿੱਠੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਮਨਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਔਰਤਾਂ ਹਰ ਸਮੇਂ ਘਰ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਹ ਇਸ ਦਿਨ ਮਰਦਾਂ ਨੂੰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕੈਦ ਕਰਕੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਰੁਕਾਵਟ ਦੇ ਗਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦੀਆਂ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਜੇਕਰ ਪਿੰਡ ਦਾ ਕੋਈ ਮਰਦ ਗਲਤੀ ਨਾਲ ਔਰਤਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਈ ਵਾਰ ਉਸ ਦੀ ਕੁੱਟਮਾਰ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਹ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੂੰ ਲਹਿੰਗਾ-ਚੋਲੀ ਪਹਿਨਾ ਕੇ ਪੂਰੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਘੁੰਮਦੀ ਹੈ।
ਹਰ ਚੀਜ਼ ਮਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ –
ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਸੋਚ ਰਹੇ ਹੋਵੋਗੇ ਕਿ ਇਹ ਮਰਦਾਂ ਨਾਲ ਬੇਇਨਸਾਫੀ ਹੈ, ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਹੋਲੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਮਰਦਾਂ ਨੂੰ ਰੰਗਾਂ ਨੂੰ ਖੂਬ ਖੇਡਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਫਿਰ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਕੁੜੀਆਂ ਰੰਗਾਂ ਦਾ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਨੂੰਹਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਮਰਦ ਜਾਂ ਤਾਂ ਖੇਤੀ ਲਈ ਨਿਕਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਸੂਰਜ ਛਿਪਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਘਰ ਪਰਤਦੇ ਹਨ।
ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਕੀ ਹੈ?
ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਪਿੰਡ ਮਹਿਲਾ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਦਹਾਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋਲੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕ ਰਾਮ ਜਾਨਕੀ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਨਤਮਸਤਕ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਫਿਰ ਇੱਕ ਡਾਕੂ ਮੈਂਬਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਰਾਜਪਾਲ ਨਾਂ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਗੋਲੀ ਮਾਰ ਕੇ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਿੰਡ ‘ਚ ਇੰਨਾ ਡਰ ਫੈਲ ਗਿਆ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਹੋਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਮਨਾਇਆ। ਪਰ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਹਿੰਮਤ ਇਕੱਠੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਰਾਮ ਜਾਨਕੀ ਮੰਦਿਰ ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਇਕੱਠੀਆਂ ਹੋਈਆਂ। ਉਸ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਦਿਨ ਸਿਰਫ਼ ਔਰਤਾਂ ਹੀ ਹੋਲੀ ਮਨਾਉਣਗੀਆਂ, ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਖੇਡਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।