ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਦਾ ਕ੍ਰੇਜ਼ ਜਗਾਉਣ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਮਹਾਨ ਆਲਰਾਊਂਡਰ ਕਪਿਲ ਦੇਵ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਪਿਲ ਦੇਵ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕਪਤਾਨੀ ਵਿੱਚ 1983 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਦਿਵਾਇਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕਟ ਬਹੁਤੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਕਪਿਲ ਨੇ ਲਾਰਡਸ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮੈਦਾਨ ‘ਤੇ ਭਾਰਤ ਦਾ ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਇਆ, ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਇਹ ਖੇਡ ਹਰ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀ ਦੀਆਂ ਰਗਾਂ ‘ਚ ਵਹਿ ਰਹੀ ਹੈ।
ਹਾਲ ਹੀ ‘ਚ ਕਪਿਲ ਦੇਵ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਟੀਮ ਦੀ 1983 ਦੀ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਜਿੱਤ ‘ਤੇ ਬਣੀ ਫਿਲਮ ’83’ ਵੀ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਹ ਫਿਲਮ ਭਾਰਤੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਨੂੰ ਸੁਪਰਹਿੱਟ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਹੈ। 6 ਜਨਵਰੀ 1959 ਨੂੰ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ ਕਪਿਲ ਦੇਵ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸਫਲ ਕਪਤਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹਨ।
ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ ਗੇਂਦਬਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ, ਕਪਿਲ ਨੇ ਤੋੜਿਆ ਮਿੱਥ
ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ ਗੇਂਦਬਾਜ਼ਾਂ ਲਈ ਕੋਈ ਖਾਸ ਥਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਭਾਰਤ ਬਾਰੇ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ ਗੇਂਦਬਾਜ਼ਾਂ ਲਈ ਕੋਈ ਥਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਰ ਕਪਿਲ ਨੇ ਇਸ ਮਿੱਥ ਨੂੰ ਤੋੜਿਆ ਅਤੇ ਕਾਇਮ ਰੱਖਿਆ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਦੌਰ ‘ਚ ਲਗਭਗ 140 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟੇ ਦੀ ਰਫਤਾਰ ਨਾਲ ਗੇਂਦ ਸੁੱਟਦਾ ਸੀ।
ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ 1983 ਵਿੱਚ ਕਪਿਲ ਦੇਵ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਬੇਮਿਸਾਲ ਰਿਹਾ
ਕੋਈ ਵੀ ਭਾਰਤ ਨੂੰ 1983 ਦੇ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਦਾ ਦਾਅਵੇਦਾਰ ਨਹੀਂ ਸਮਝ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਪਰ ਕਪਿਲ ਦੇਵ ਨੇ ਆਪਣੀ ਹਿੰਮਤ ਨਾਲ ਸਭ ਨੂੰ ਗਲਤ ਸਾਬਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਸਨੇ 1983 ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਵਿੱਚ ਖੇਡੇ ਗਏ 8 ਮੈਚਾਂ ਵਿੱਚ 303 ਦੌੜਾਂ ਬਣਾਈਆਂ, 12 ਵਿਕਟਾਂ ਲਈਆਂ ਅਤੇ 7 ਕੈਚ ਲਏ। ਜ਼ਿੰਬਾਬਵੇ ਖਿਲਾਫ ਉਸ ਦੀ 175 ਦੌੜਾਂ ਦੀ ਪਾਰੀ ਅੱਜ ਵੀ ਰਿਕਾਰਡ ਬੁੱਕ ‘ਚ ਦਰਜ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਈ ਮਹਾਨ ਖਿਡਾਰੀ ਅਜੇ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਦੀਆਂ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪਾਰੀਆਂ ਦੇ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਗਿਣਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਬੀਬੀਸੀ ਦੀ ਹੜਤਾਲ ਕਾਰਨ ਇਸ ਮੈਚ ਦੀ ਕੋਈ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੈ।
26 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਵੀ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਕਪਿਲ ਦੇਵ ਵਰਗਾ ਆਲਰਾਊਂਡਰ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ
ਕਪਿਲ ਦੇਵ ਨੂੰ ਕ੍ਰਿਕਟ ਤੋਂ ਸੰਨਿਆਸ ਲਏ 26 ਸਾਲ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਪਰ ਅੱਜ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਕੜੇ ਬੇਮਿਸਾਲ ਹਨ। ਉਹ ਇਕਲੌਤਾ ਟੈਸਟ ਕ੍ਰਿਕਟਰ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ 5000 ਦੌੜਾਂ ਅਤੇ 400 ਵਿਕਟਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਟੀਮ ਨੂੰ ਅਜੇ ਵੀ ਉਸ ਵਰਗੇ ਆਲਰਾਊਂਡਰ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਹੈ ਪਰ ਉਹ ਅੱਜ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਲੱਭ ਸਕਿਆ ਹੈ। ਕਪਿਲ ਨੇ ਆਪਣੇ ਟੈਸਟ ਕਰੀਅਰ ਵਿੱਚ 5248 ਦੌੜਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਅਤੇ 434 ਵਿਕਟਾਂ ਲਈਆਂ, ਜਦਕਿ ਵਨਡੇ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 225 ਮੈਚਾਂ ਵਿੱਚ 3783 ਦੌੜਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਅਤੇ 253 ਵਿਕਟਾਂ ਵੀ ਲਈਆਂ।
ਕਪਿਲ ਦੇਵ ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਛੋਟੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਹੀਰੋ ਸਨ
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕਟ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀ ਖੇਡ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਅੱਜ ਭਾਵੇਂ ਐੱਮ.ਐੱਸ.ਧੋਨੀ, ਮੁਹੰਮਦ ਕੈਫ, ਯੁਵਰਾਜ ਸਿੰਘ, ਸੁਰੇਸ਼ ਰੈਨਾ, ਕੁਲਦੀਪ ਯਾਦਵ ਵਰਗੇ ਕਈ ਖਿਡਾਰੀ ਛੋਟੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਬਣਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਪਰ ਕਪਿਲ ਦੇਵ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਕ੍ਰਿਕਟਰ ਸਿਰਫ ਮੁੰਬਈ, ਦਿੱਲੀ, ਚੇਨਈ, ਕੋਲਕਾਤਾ, ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਅਤੇ ਬੰਗਲੌਰ ਵਰਗੇ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਆਉਂਦੇ ਸਨ। ਪਰ ਫਿਰ ਕਪਿਲ ਦੇਵ ਨੇ ਹਰਿਆਣਾ ਤੋਂ ਖੇਡਦੇ ਹੋਏ ਭਾਰਤੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਜਗ੍ਹਾ ਪੱਕੀ ਕੀਤੀ। ਸੁਨੀਲ ਗਾਵਸਕਰ ਉਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਛੋਟੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਹੀਰੋ ਮੰਨਦੇ ਹਨ।
8 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਟੈਸਟ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਕਟਾਂ ਲੈਣ ਵਾਲਾ ਗੇਂਦਬਾਜ਼
ਕਪਿਲ ਦੇਵ ਨੇ 8 ਸਾਲ ਤੱਕ ਟੈਸਟ ਕ੍ਰਿਕਟ ‘ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਕਟਾਂ (434) ਲੈਣ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਸਾਲ 2000 ‘ਚ ਵੈਸਟਇੰਡੀਜ਼ ਦੀ ਕਰਟਨੀ ਵਾਲਸ਼ ਨੇ ਇਹ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋੜ ਕੇ ਇਸ ‘ਤੇ ਆਪਣਾ ਨਾਂ ਲਿਖਿਆ ਸੀ।