ਸ਼ਿਵ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਮੁੱਖ ਦੇਵਤਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ‘ਚ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਕਈ ਵੱਡੇ ਮੰਦਰ ਵੀ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਸਾਵਣ ਅਤੇ ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ‘ਤੇ ਲੱਖਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਭਾਵ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਭੋਲੇਬਾਬਾ ਦੇ ਮੰਦਰ ਹਨ। ਇਹ ਮੰਦਰ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਪ੍ਰਤੀ ਇੱਥੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੀ ਆਸਥਾ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਬਣਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਤਾਂ ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਚ ਬਣੇ ਭੋਲੇਨਾਥ ਦੇ ਮੰਦਰਾਂ ਬਾਰੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ‘ਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇਕ ਵਾਰ ਜ਼ਰੂਰ ਦੇਖੋ।
ਚਕਵਾਲ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਕਟਾਸਰਾਜ ਮੰਦਰ – Katasraj Temple in Chakwal, Pakistan
ਭੋਲੇਬਾਬਾ ਦੇ ਭਗਤਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਮੰਦਿਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦੋ ਤਲਾਬ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਹੰਝੂਆਂ ਨਾਲ ਬਣੇ ਸਨ। ਅਜਿਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਾਂਡਵਾਂ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਜਲਾਵਤਨ ਦੌਰਾਨ ਇੱਥੇ ਕਾਫੀ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਹੱਥ ਨਾਲ ਬਣੇ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਢਾਂਚਾ 9ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਕਾਠਮੰਡੂ, ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਪਸ਼ੂਪਤੀਨਾਥ ਮੰਦਰ – Pashupatinath Temple in Kathmandu, Nepal
ਪਸ਼ੂਪਤੀਨਾਥ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਿਰ ਕਾਠਮੰਡੂ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਕੰਢੇ ਬਾਗਮਤੀ ਨਦੀ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ‘ਤੇ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਰ 753 ਈ. ਇਸ ਮੰਦਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਲਿੰਗਮ ਇੱਕ ਮੀਟਰ ਉੱਚਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਚਾਰ ਮੂੰਹ ਹਨ। ਇਸ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗ ਨੂੰ ਸਰੀਰ ਦਾ ਮੁਖੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 12 ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗਾਂ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ।
ਲਿਵਰਮੋਰ, ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ – Shiva Vishnu Temple in Livermore, California,USA
ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਸੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਹਰ ਸਮੇਂ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਯਾਦ ਨੇ ਸਤਾਇਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਵਿੱਚ ਲਿਵਰਮੋਰ ਟੈਂਪਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਤਾਂ ਜੋ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਆਪਣੇ ਭੋਲੇ ਬਾਬਾ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਸਕਣ ਅਤੇ ਪਰਦੇਸ ਵਿਚ ਇਕੱਲੇ ਅਤੇ ਇਕੱਲੇ ਮਹਿਸੂਸ ਨਾ ਕਰਨ। ਇਸ ਮੰਦਰ ਦੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਮੰਦਰ ‘ਚ ਸਥਾਪਿਤ ਮੂਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਜਾਵਾ, ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੰਬਨਨ ਮੰਦਿਰ – Prambanan Temple in Java, Indonesia
ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਜਾਵਾ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਯੋਗਕਾਰਤਾ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ 17 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ‘ਤੇ ਇਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਮੰਦਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰੰਬਨਨ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰੰਬਨਨ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮੰਦਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ 9ਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਮੰਦਰ ਕੰਪਲੈਕਸ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਅੰਦਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਕੁੱਲ ਉਚਾਈ 154 ਫੁੱਟ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਰ 9ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਾਕਾਈ ਪਿਕਟਨ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਫਲੋਰੀਡਾ, ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਵ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਮੰਦਰ – Shiva Vishnu Temple in South Florida, USA
ਦੱਖਣੀ ਫਲੋਰੀਡਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰ ਦੋ ਇਮਾਰਤਾਂ ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਇੱਕ ਰਵਾਇਤੀ ਮੰਦਿਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਹਾਲ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 300 ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਬੈਠਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ। ਇਹ 6300 ਵਰਗ ਫੁੱਟ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਦਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਸ਼ੈਲੀ ਚੋਲ ਅਤੇ ਪੱਲਵ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਕਾਲ ਦੀ ਦੱਸੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਮਿੰਟੋ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ ਗੁਪਤੇਸ਼ਵਰ ਮੰਦਰ – Mukti Gupteshwar Temple in Minto, Australia
ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਦੇ ਇਸ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ 13ਵਾਂ ਜੋਤਿਰਲਿੰਗ ਹੈ, ਜੋ 1999 ਵਿੱਚ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਰਾਜਾ ਬੀਰੇਂਦਰ ਬੀਰ ਬਿਕਰਮ ਸ਼ਾਹ ਦੇਵ ਨੇ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਨੂੰ ਤੋਹਫੇ ਵਜੋਂ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਹ ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਗੁਫਾ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਪਾਵਨ ਅਸਥਾਨ ਵਿੱਚ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਇੱਕ ਡੂੰਘੀ ਤਿਜੋਰੀ ਮਿਲੇਗੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਓਮ ਨਮਹ ਸ਼ਿਵਾਯ ਲਿਖੇ ਲੱਖਾਂ ਨੋਟ ਹਨ।
ਮੱਧ ਕੈਲਾਸ਼ ਮੰਦਰ ਮਿਡਰੈਂਡ, ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ – Madhya Kailash Temple in Midrand, South Africa
ਮੱਧ ਕੈਲਾਸ਼ ਮੰਦਿਰ ਦੱਖਣੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦੇ ਮਿਡਰੈਂਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਰ ਹਿੰਦੂ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਵਧਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਾਰਨ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਰ ਸਾਰੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਛੱਤ ਹੇਠ ਜੋੜਨ ਦਾ ਸਥਾਨ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਸਾਲ ਭਰ ਕਈ ਧਾਰਮਿਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵੀ ਕਰਵਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।