ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਫੇਰਬਦਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਈ ਅਜਿਹੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਕਈ ਵਾਰ ਬਦਲੇ ਗਏ ਹਨ। ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਬਦਲ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਈ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਮੁੜ ਬਦਲੇ ਗਏ ਹਨ। ਬਦਲੇ ਹੋਏ ਨਾਵਾਂ ਵਾਲੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਮੁੰਬਈ, ਚੇਨਈ, ਕੋਲਕਾਤਾ, ਇਲਾਹਾਬਾਦ, ਪੁਣੇ, ਪਣਜੀ ਵਰਗੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਥਾਨਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਆਓ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹਾਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਬਾਰੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਹੂਲਤ ਮੁਤਾਬਕ ਬਦਲ ਦਿੱਤੇ ਸਨ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਮੁੜ ਭਾਰਤੀ ਨਾਵਾਂ ਲਈ ਬਦਲ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ।
ਇਲਾਹਾਬਾਦ
ਮੁਗਲ ਸ਼ਾਸਕ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਨੇ ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਨਾਮ ਇਲਾਹਾਬ ਰੱਖਿਆ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਪ੍ਰਯਾਗ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਪਰ ਯੋਗੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਕਾਨਪੁਰ
ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਕਾਨਪੁਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਨਾਮ ਹੁਣ ਤੱਕ 21 ਵਾਰ ਬਦਲ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਕਾਨਪੁਰ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨਾਂ ‘ਕਾਨ੍ਹਪੁਰ’ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹਿੰਦੂ ਰਾਜੇ ਚੰਦੇਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਾਨਪੁਰ ਦਾ ਨਾਂ ਖਾਨਪੁਰ ਵੀ ਸੀ। ਆਖ਼ਰਕਾਰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1948 ਵਿੱਚ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਨਾਂ ਕਾਨਪੁਰ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ, ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਅੱਜ ਤੱਕ ਲੋਕ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਕਾਨਪੁਰ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਹੀ ਜਾਣਦੇ ਹਨ।
ਤਿਰੂਵਨੰਤਪੁਰਮ
ਕੇਰਲ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਤਿਰੂਵਨੰਤਪੁਰਮ ਦਾ ਨਾਮ ਵੀ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕਈ ਵਾਰ ਬਦਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਤ੍ਰਿਵੇਂਦਰਮ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਸਾਲ 1991 ਵਿੱਚ, ਕੇਰਲ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ਤਿਰੂਵਨੰਤਪੁਰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।
ਮੁੰਬਈ
ਕਈ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮੁੰਬਈ ਨੂੰ ਮੁੰਬਾ ਦੇਵੀ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਆਖਰੀ ਜੋ ਮੁੰਬਈ ਆਇਆ ਹੈ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਮਾਂ ਯਾਨੀ ਮੁੰਬਈ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ‘ਮੂੰਬਾ ਮਾਂ’। ਪਰ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੇ ਰਾਜ ਸਮੇਂ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਬੰਬਈ ਕਿਹਾ ਜਾਣ ਲੱਗਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਾਲ 1995 ਵਿੱਚ, ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ਮੁੰਬਈ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਪਣਜੀ
ਗੋਆ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਪਣਜੀ ਦਾ ਨਾਂ ਵੀ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਬਦਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਣਜੀ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ‘ਉਹ ਧਰਤੀ ਜੋ ਕਦੇ ਹੜ੍ਹ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ’। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਨਾਮ ਪੰਜੀਮ ਰੱਖਿਆ ਸੀ। ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ, ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਨਾਂ ਬਦਲ ਕੇ ‘ਨੋਵਾ ਗੋਆ’ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ, ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਨਵਾਂ ਗੋਆ। ਪਰ ਸਾਲ 1961 ਵਿੱਚ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਨਾਂ ਬਦਲ ਕੇ ਪਣਜੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਚੇਨਈ
ਸਾਲ 1996 ਵਿੱਚ ਮਦਰਾਸ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਮਦਰਾਸ ਦਾ ਨਾਂ ਮਦਰਾਸਪਟੀਨਮ ਤੋਂ ਬਦਲ ਕੇ ਮਦਰਾਸ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਅੱਜ ਵੀ ਚੇਨਈ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਮਛੇਰਿਆਂ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਕੁਝ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਨਾਮ ਤੇਲਗੂ ਰਾਜਾ ਦਮਰਾਲਾ ਚੇਨੱਪਾ ਨਯਾਕੁਡੂ ਦੇ ਨਾਮ ‘ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਇੱਕ ਵਿਚਾਰ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਨਾਮ ਚੇਨਾ ਕੇਸਵਾ ਪੇਰੂਮਤ ਮੰਦਰ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਹੁਣ ਮਦਰਾਸ ਦਾ ਨਾਂ ਬਦਲ ਕੇ ਚੇਨਈ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਕੋਲਕਾਤਾ
ਕਲਕੱਤਾ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, ਨੇ ਸਾਲ 2001 ਵਿੱਚ ਮੁੜ ਆਪਣਾ ਬੰਗਾਲੀ ਨਾਮ ਕੋਲਕਾਤਾ ਅਪਣਾ ਲਿਆ। ਇਹ ਕੋਲਕਾਤਾ ਦਾ ਛੋਟਾ ਰੂਪ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਥੇ ਵਸਾਇਆ ਗਿਆ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਸੀ, ਜੋ ਇੱਥੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਲਕੱਤਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਪਿੰਡਾਂ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਸਨ ਸੁਤਨੁਤੀ ਅਤੇ ਗੋਵਿੰਦਪੁਰ। ਹੁਣ ਕਲਕੱਤਾ ਨੂੰ ਕੋਲਕਾਤਾ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਵਾਰਾਣਸੀ
ਪਵਿੱਤਰ ਸ਼ਹਿਰ ਬਨਾਰਸ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਕਾਸ਼ੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਪਰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਨਾਰਸ ਨੂੰ 1956 ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਭਾਰਤੀ ਨਾਮ ਵਾਰਾਣਸੀ ਮਿਲਿਆ। ਵਰੁਣਾ ਨਦੀ ਅਤੇ ਅੱਸੀ ਘਾਟ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਵਾਰਾਣਸੀ ਕਿਹਾ ਜਾਣ ਲੱਗਾ।
ਪੁਣੇ
ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸ਼ਹਿਰ, ਪੁਣੇ ਨੂੰ 1977 ਤੱਕ ਪੂਨਾ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਪੂਨਾ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਗੁਣਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਸ਼ਹਿਰ। ਉਂਝ ਪੁਣੇ ਦਾ ਨਾਂ ਪੁਣਿਆ ਗਿਰੀ ਪਹਾੜੀਆਂ ਤੋਂ ਪਿਆ।