ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਡੇਂਗੂ ਬੁਖਾਰ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧੇ ਹਨ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਈ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਤੱਕ ਡੇਂਗੂ ਦੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਮਰੀਜ਼ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਦੇਸ਼ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਡੇਂਗੂ ਦੇ ਕਈ ਮਰੀਜ਼ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ। ਡੇਂਗੂ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਮੱਛਰਾਂ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਫੈਲਦੀ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਡੇਂਗੂ ਦਾ ਲਾਰਵਾ ਅਜਿਹੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਫੈਲਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਬਰਸਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਮ੍ਹਾਂ ਹੋਏ ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ, ਘਰਾਂ ਦੇ ਕੂਲਰਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਡੇਂਗੂ ਦਾ ਵਾਇਰਸ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਖੂਨ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਮਾਦਾ ਏਡੀਜ਼ ਮੱਛਰ ਕੱਟਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਡੇਂਗੂ ਬੁਖਾਰ ਦੇ ਲੱਛਣ ਮਾਦਾ ਏਡੀਜ਼ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਗਭਗ 5 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਦਾ ਸਮਾਂ 3 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ 10 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਡੇਂਗੂ ਦਾ ਮੱਛਰ ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਹੀ ਕੱਟਦਾ ਹੈ। ਦੀ
ਇਹ ਡੇਂਗੂ ਬੁਖਾਰ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ
1. ਕਲਾਸੀਕਲ ਡੇਂਗੂ ਬੁਖਾਰ (CDF)- ਸਧਾਰਨ ਡੇਂਗੂ ਬੁਖਾਰ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ 5 ਤੋਂ 7 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਰੀਜ਼ ਦਵਾਈਆਂ ਨਾਲ ਹੀ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
– ਠੰਢ ਨਾਲ ਬੁਖਾਰ।
– ਜੋੜਾਂ, ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ, ਸਿਰ ਦਰਦ
– ਬਹੁਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ, ਭੁੱਖ ਨਾ ਲੱਗਣਾ, ਮਤਲੀ।
– ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਦਰਦ.
– ਗਲੇ ਵਿੱਚ ਮਾਮੂਲੀ ਦਰਦ ਦੀ ਭਾਵਨਾ.
– ਸਰੀਰ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ‘ਤੇ ਧੱਫੜ.
2. ਡੇਂਗੂ ਹੈਮੋਰੈਜਿਕ ਬੁਖਾਰ (DHF) – ਡੇਂਗੂ ਬੁਖਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਰੂਪ ਵੀ ਹੈਮੋਰੈਜਿਕ ਬੁਖਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਾਧਾਰਨ ਡੇਂਗੂ ਬੁਖਾਰ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕੁਝ ਹੋਰ ਲੱਛਣ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਖੂਨ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਕੇ ਇਸਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਲੱਛਣ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਤਾਂ ਡੇਂਗੂ ਹੈਮੋਰੇਜਿਕ ਬੁਖਾਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਸ਼ੌਚ ਜਾਂ ਉਲਟੀ ਵਿੱਚ ਖੂਨ।
– ਨੱਕ ਅਤੇ ਮਸੂੜਿਆਂ ਤੋਂ ਖੂਨ ਵਗਣਾ।
ਚਮੜੀ ‘ਤੇ ਗੂੜ੍ਹੇ ਨੀਲੇ ਕਾਲੇ ਨਿਸ਼ਾਨ।
3. ਡੇਂਗੂ ਸ਼ੌਕ ਸਿੰਡਰੋਮ (DSS) – ਡੇਂਗੂ ਸਦਮਾ ਸਿੰਡਰੋਮ ਬੁਖਾਰ ਵਿੱਚ ਡੇਂਗੂ ਹੈਮੋਰੇਜਿਕ ਬੁਖਾਰ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ‘ਸਦਮਾ’ ਸਥਿਤੀ ਵਰਗੇ ਕੁਝ ਲੱਛਣ ਵੀ ਦੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੱਛਣਾਂ ‘ਤੇ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰਾਂ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਡੇਂਗੂ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਡੀਐਚਐਫ ਅਤੇ ਡੀਐਸਐਸ ਵਧੇਰੇ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਲੱਛਣ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਤਾਂ ਇਹ ਡੇਂਗੂ ਸਦਮਾ ਸਿੰਡਰੋਮ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਤੇਜ਼ ਬੁਖਾਰ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਵੀ ਚਮੜੀ ਦੀ ਠੰਢਕ।
– ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰ ਬੇਚੈਨੀ।
– ਮਰੀਜ਼ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਟੈਸਟ ਡੇਂਗੂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ
1. NS1 – ਜੇਕਰ ਮਰੀਜ਼ ਵਿੱਚ ਡੇਂਗੂ ਦੇ ਲੱਛਣ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਹ ਟੈਸਟ 5 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕਰਨਾ ਸਹੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਟੈਸਟ ਪੰਜ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਟੈਸਟ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵੀ ਗਲਤ ਆ ਸਕਦੇ ਹਨ।
2. ਏਲੀਸਾ ਟੈਸਟ – ਡੇਂਗੂ ਦਾ ਇਹ ਟੈਸਟ ਵਧੇਰੇ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇਸ ਟੈਸਟ ਵਿਚ ਡੇਂਗੂ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਲਗਭਗ ਸੌ ਫੀਸਦੀ ਸਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਦੋ ਕਿਸਮ ਦੇ ELISA ਟੈਸਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ IgM ਅਤੇ IgG ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਡੇਂਗੂ ਦੇ ਲੱਛਣ ਦਿਸਣ ‘ਤੇ 3 ਤੋਂ 5 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ IgM ਟੈਸਟ ਕਰਵਾਉਣਾ ਉਚਿਤ ਹੈ, ਜਦਕਿ IgG ਨੂੰ 5 ਤੋਂ 10 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕਰਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਹੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।