ਤੁੰਗਨਾਥ ਮੰਦਿਰ: ਸਾਵਣ ਦਾ ਪਵਿੱਤਰ ਮਹੀਨਾ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਹੀਨਾ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਲਈ ਖਾਸ ਹੈ। ਸਾਵਣ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰਾਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਈ ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰ ਅਤੇ ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਸਾਵਣ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਭੀੜ ਇਕੱਠੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਾਵਣ ‘ਚ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ ‘ਤੇ ਜਲ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਸਾਵਣ ਦੇ ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਪੂਜਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ। ਫਿਰ ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦੇਵਭੂਮੀ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰ, ਤੁੰਗਨਾਥ ਮੰਦਰ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰੋ।
ਤੁੰਗਨਾਥ ਮੰਦਰ ਦੀ ਧਾਰਮਿਕ ਮਹੱਤਤਾ ਕੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਤੁੰਗਨਾਥ ਮੰਦਰ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਇਹ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਰੁਦਰਪ੍ਰਯਾਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਉੱਚੇ ਪਹਾੜ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਭਗਵਾਨ ਸ਼ੰਕਰ ਦਾ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਮੰਦਿਰ ਪੰਚ ਕੇਦਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਜੋ ਹਰ ਪਾਸਿਓਂ ਬਰਫ਼ ਨਾਲ ਢੱਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਬ੍ਰਹਮ ਮੰਦਰ ਬਾਰੇ ਕਈ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵੀ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹਨ।
ਸਾਵਣ ਦੇ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਭੀੜ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਤੁੰਗਨਾਥ ਪਰਬਤ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਇਸ ਮੰਦਰ ਦੀ ਉਚਾਈ 3640 ਮੀਟਰ ਹੈ, ਜੋ ਪੰਚ ਕੇਦਾਰਾਂ ‘ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਹੈ। ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਗੜ੍ਹਵਾਲ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਇਹ ਨਿਵਾਸ ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਖੂਬਸੂਰਤ ਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।
ਤੁੰਗਨਾਥ ਮੰਦਰ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਕੀ ਹੈ?
ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੇ ਤੁੰਗਨਾਥ ਮੰਦਰ ਦਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਅਮੀਰ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਹਾਭਾਰਤ ਦੌਰਾਨ ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਕਤਲੇਆਮ ਕਾਰਨ ਭੋਲੇਨਾਥ ਪਾਂਡਵਾਂ ਤੋਂ ਨਾਰਾਜ਼ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਦੇਵਾਧਿਦੇਵ ਮਹਾਦੇਵ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਪਾਂਡਵਾਂ ਨੇ ਤੁੰਗਨਾਥ ਮੰਦਰ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ।
ਇਕ ਹੋਰ ਮਾਨਤਾ ਅਨੁਸਾਰ, ਮਾਤਾ ਪਾਰਵਤੀ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਤਪੱਸਿਆ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ ਮੰਦਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਇਕ ਹੋਰ ਕਹਾਣੀ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਰਾਵਣ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਨੇ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੇ ਸਰਾਪ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਤਪੱਸਿਆ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਚੰਦਰਸ਼ੀਲਾ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤੁੰਗਨਾਥ ਮੰਦਿਰ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਧਾਰਮਿਕ ਕੇਂਦਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।