ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਮੰਦਰ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹਨ। ਲੱਖਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸਾਲ ਭਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੰਦਰਾਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਭੋਲੇਨਾਥ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਲੈਣ ਲਈ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਤੋਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਕਤਾਰ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਹੈ ਪਰ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ‘ਚ ਮਹਾਦੇਵ ਦਾ ਇਕ ਮੰਦਰ ਵੀ ਹੈ, ਜੋ ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਦਿਨ ਹੀ ਖੁੱਲ੍ਹਦਾ ਹੈ। ਭੋਲੇਨਾਥ ਦਾ ਇਹ ਮੰਦਰ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਾਏਸੇਨ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸੋਮੇਸ਼ਵਰ ਮਹਾਦੇਵ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਇਹ ਮੰਦਰ ਉੱਚੇ ਪਹਾੜ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮੰਦਰ 12ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਬਣਿਆ ਸੀ। ਅਜਿਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਨੇ ਇੱਥੇ ਸੋਮੇਸ਼ਵਰ ਮਹਾਦੇਵ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਉਹ ਬਹੁਤ ਭਾਗਸ਼ਾਲੀ ਹਨ।
ਸੋਮੇਸ਼ਵਰ ਮਹਾਦੇਵ ਮੰਦਿਰ ਤੱਕ ਕਿਵੇਂ ਪਹੁੰਚਣਾ ਹੈ –
ਜਹਾਜ ਦੁਆਰਾ –
ਨੇੜੇ ਦੇਵੀ ਅਹਿਲਿਆਬਾਈ ਹੋਲਕਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਇੰਦੌਰ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ, 156 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਇਹ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਿਅਸਤ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ, ਮੁੰਬਈ, ਹੈਦਰਾਬਾਦ, ਚੇਨਈ, ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ, ਕੋਲਕਾਤਾ, ਬੈਂਗਲੁਰੂ, ਰਾਏਪੁਰ ਅਤੇ ਜਬਲਪੁਰ ਵਰਗੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਰੇਲ ਦੁਆਰਾ –
ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਉਜੈਨ ਹੈ ਜੋ ਕਿ 98 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਉਜੈਨ ਮੁੰਬਈ, ਦਿੱਲੀ, ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਅਤੇ ਬੰਗਲੌਰ ਵਰਗੇ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨਾਲ ਰੇਲ ਦੁਆਰਾ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਸੜਕ ਦੁਆਰਾ –
ਅਗਰ ਮਾਲਵਾ ਸੜਕ ਦੁਆਰਾ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਇੱਥੇ ਕੈਬ ਕਿਰਾਏ ‘ਤੇ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂ ਉਜੈਨ (98 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਇੰਦੌਰ (156 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਭੋਪਾਲ (214 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਅਤੇ ਕੋਟਾ ਰਾਜਸਥਾਨ (225 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਤੋਂ ਬੱਸ ਫੜ ਕੇ ਆ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਮੰਦਰ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ-
ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਮੰਦਿਰ ਅਤੇ ਰਾਏਸੇਨ ਵਿੱਚ ਭੋਲੇਨਾਥ ਦੀ ਮਸਜਿਦ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿਵਾਦ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਤਾਲੇ ਲਗਾ ਦਿੱਤੇ ਸਨ। 1974 ਤੱਕ ਕੋਈ ਵੀ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਸੀ। 1974 ਵਿੱਚ ਰਾਏਸੇਨ ਨਗਰ ਦੇ ਹਿੰਦੂ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਸੰਗਠਨਾਂ ਨੇ ਮੰਦਰ ਦੇ ਤਾਲੇ ਖੋਲ੍ਹਣ ਲਈ ਅੰਦੋਲਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਕਾਂਗਰਸ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਚੰਦ ਸੇਠੀ ਨੇ ਖੁਦ ਪਹਾੜੀ ‘ਤੇ ਬਣੇ ਇਸ ਮੰਦਰ ਦੇ ਤਾਲੇ ਖੋਲ੍ਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ‘ਤੇ ਇੱਥੇ ਵੱਡਾ ਮੇਲਾ ਵੀ ਲਗਾਇਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ‘ਤੇ ਹੀ ਮੰਦਰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਲਾਗੂ ਹੈ।
ਦਰਵਾਜ਼ੇ 12 ਘੰਟੇ ਖੁੱਲ੍ਹਦੇ ਹਨ-
ਇਸ ਮੰਦਰ ਦੀ ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਮੰਦਰ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਸਾਲ ‘ਚ ਇਕ ਵਾਰ ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਦਿਨ ਹੀ ਖੋਲ੍ਹੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸਵੇਰੇ 6 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸ਼ਾਮ 6 ਵਜੇ ਤੱਕ 12 ਘੰਟੇ ਹੀ ਭੋਲੇਬਾਬਾ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਦਾ ਸੁਭਾਗ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਅਤੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ ਡੁੱਬਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਅਤੇ ਬੰਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸੁੱਖਣਾ ਪੂਰੀ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਇਹ ਕੰਮ-
ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਮੰਦਿਰ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਖੁੱਲ੍ਹਦਾ ਹੈ ਪਰ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇੱਥੇ ਸਾਲ ਭਰ ਆਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਮੰਦਰ ਦੇ ਗੇਟ ਨੂੰ ਤਾਲਾ ਲੱਗਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਗੇਟ ਦੇ ਬਾਹਰੋਂ ਬਾਬਾ ਸੋਮੇਸ਼ਵਰ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸੁੱਖਣਾ ਵੀ ਮੰਗਦੇ ਹਨ। ਸੁੱਖਣਾ ਸੁੱਖਣ ਵੇਲੇ ਇਹ ਲੋਕ ਮੰਦਰ ਦੇ ਲੋਹੇ ਦੇ ਗੇਟ ‘ਤੇ ਕਲਵਾ ਜਾਂ ਕੱਪੜਾ ਬੰਨ੍ਹਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੁੱਖਣਾ ਪੂਰੀ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖੋਲ੍ਹਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਸਾਵਨ ਵਿੱਚ ਦਰਸ਼ਨ
ਮੰਦਰ ਦੀ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਇੱਥੇ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ ‘ਤੇ ਪੈਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਇਹ ਸੋਨੇ ਵਾਂਗ ਚਮਕਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਾਵਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ ਦੇ ਜਲਾਭਿਸ਼ੇਕ ਲਈ ਵੱਖਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਲੋਹੇ ਦਾ ਜਾਲ ਲਗਾ ਕੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਦੂਰੋਂ ਹੀ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਈਪ ਰਾਹੀਂ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ ਨੂੰ ਜਲ ਵੀ ਚੜ੍ਹਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।