ਕਸੌਲੀ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਸੋਲਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਪਹਾੜੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੋਨੇ-ਕੋਨੇ ਤੋਂ ਸੈਲਾਨੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਅਜੇ ਤੱਕ ਕਸੌਲੀ ਨਹੀਂ ਦੇਖੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਵਾਰ ਤੁਸੀਂ ਇੱਥੇ ਘੁੰਮਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਹ ਹਿੱਲ ਸਟੇਸ਼ਨ ਬਹੁਤ ਖੂਬਸੂਰਤ ਹੈ। ਇਸ ਸਥਾਨ ਦੀ ਕੁਦਰਤੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੇ ਮਨ ਨੂੰ ਮੋਹ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਸਾਲ ਭਰ ਫੁੱਲ ਖਿੜਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਕਸੌਲੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਮਾਨਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਲ ਭਰ ਫੁੱਲ ਖਿੜਨ ਕਾਰਨ ਇਸ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਕੁਸਮਾਵਲੀ ਜਾਂ ਕੁਸਾਮਾਲੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਜੋ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਕਸੌਲੀ ਬਣ ਗਿਆ।
ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਾਂ ਕਸੌਲ ਸੀ ਜੋ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਕਸੌਲੀ ਬਣ ਗਿਆ। ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਇਹ ਪਹਾੜੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਜੋਂ ਵਿਕਸਤ ਹੋ ਗਿਆ। 1841 ਵਿੱਚ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਫਸਰ ਹੈਨਰੀ ਲਾਰੈਂਸ ਦੀ ਧੀ ਦੀ ਮਲੇਰੀਆ ਨਾਲ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਇੱਥੇ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਗਿਆ। ਇੱਥੇ ਹੈਨਰੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਧੀ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਝੌਂਪੜੀ ਬਣਵਾਈ, ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਂ ‘ਸਨੀਸਾਈਡ’ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਇਹ ਸਥਾਨ ਪਹਾੜੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਜੋਂ ਵਿਕਸਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹੀ ਕਸੌਲੀ ਵਿੱਚ ਸਕੂਲ ਬਣਵਾਇਆ ਸੀ। ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਇਸ ਹਿੱਲ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੀ ਖੋਜ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਹੈਨਰੀ ਨੂੰ ਹੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵੈਸੇ ਤਾਂ ਇੱਥੇ ਦੀ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਮਾਨਤਾ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਮਾਨਤਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਜੀ ਸੰਜੀਵਨੀ ਬੂਟੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਹਿਮਾਲਿਆ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ ਤਾਂ ਲਕਸ਼ਮਣ ਜੀ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸੱਜਾ ਪੈਰ ਇੱਥੇ ਸਥਿਤ ਪਹਾੜੀ ‘ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਸੀ। ਜਿੱਥੇ ਹੁਣ ਮੰਦਰ ਹੈ।
ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਇਹ ਪਹਾੜੀ ਸਥਾਨ ਆਪਣੀ ਵਿਲੱਖਣ ਸੁੰਦਰਤਾ ਅਤੇ ਮੁਕੱਦਮਿਆਂ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਸੈਲਾਨੀ ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਖੂਬਸੂਰਤ ਥਾਵਾਂ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਭਾਵੇਂ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਈ ਵੱਡੇ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਪਹਾੜੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨ ਹਨ, ਪਰ ਕਸੌਲੀ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਕਸੌਲੀ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਖੂਬਸੂਰਤ ਵਾਦੀਆਂ, ਝਰਨੇ ਅਤੇ ਪਹਾੜ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਕਸੌਲੀ ਦੀ ਦੂਰੀ 300 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ। ਜਿਸ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਤੁਸੀਂ ਸੱਤ ਜਾਂ ਅੱਠ ਘੰਟਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਸਭ ਤੋਂ ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਕੇ ਕਸੌਲੀ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਆ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇੱਥੇ ਆਉਣ-ਜਾਣ, ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੈਸਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗੇਗਾ।
ਤੁਸੀਂ ਕਸੌਲੀ ਦੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹੋ
– ਟਿੰਬਰ ਟ੍ਰੇਲ
– ਗਿਲਬਰਟ ਨੇਚਰ ਟ੍ਰੇਲ
– ਖਿਡੌਣਾ ਰੇਲ ਯਾਤਰਾ
-ਸਨਸੈੱਟ ਪੁਆਇੰਟ ਕਸੌਲੀ
-ਮੰਕੀ ਪੁਆਇੰਟ
– ਸੜਕ ਭਾੜਾ
-ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ
-ਗੁਰਖਾ ਕਿਲਾ
ਚਰਚ ਆਫ਼ ਕਸੌਲੀ