Janmashtami 2022: ਇਸ ਜਨਮ ਅਸ਼ਟਮੀ ‘ਤੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਬਾਂਕੇ ਬਿਹਾਰੀ ਮੰਦਰ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਤੇ ਰਾਧਾ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਮੰਦਰ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ ਮਥੁਰਾ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 15 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਇਹ ਉਹ ਥਾਂ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਵੱਡੇ ਹੋਏ। ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਰਾਧਾ ਅਤੇ ਗੋਪੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀ ਰਾਸ ਲੀਲਾ ਦਾ ਗਵਾਹ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਭਗਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਜਨਮ ਅਸ਼ਟਮੀ ਮੌਕੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੋਨੇ-ਕੋਨੇ ਤੋਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਬਾਂਕੇ ਬਿਹਾਰੀ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਭੀੜ ਇਕੱਠੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬਾਂਕੇ ਬਿਹਾਰੀ ਮੰਦਰ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਿਰਪਾ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਇਸ ਜਨਮ ਅਸ਼ਟਮੀ ‘ਤੇ ਤੁਸੀਂ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਬਾਂਕੇ ਬਿਹਾਰੀ ਮੰਦਰ ਵੀ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਇਸ ਮੰਦਰ ਬਾਰੇ।
ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦਾ ਨਿਵਾਸ ਬਾਂਕੇ ਬਿਹਾਰੀ ਮੰਦਰ ਬਹੁਤ ਪਵਿੱਤਰ ਹੈ। ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਵੀ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਇੱਥੇ ਰਾਸ ਲੀਲਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਦੇਖ ਸਕਦਾ। ਇਸ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਤੇ ਰਾਧਾ ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਰ 1864 ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸਵਾਮੀ ਹਰੀਦਾਸ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਇੱਥੇ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਪਰਦੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ
ਬਾਂਕੇ ਬਿਹਾਰੀ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਉਤਾਵਲੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਇੱਕ ਪਰਦਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਨਾ ਪਵੇ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਮੰਦਰ ‘ਚ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਦੀ ਝਾਂਕੀ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਵਾਰ ਇੱਕ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਬਾਂਕੇ ਬਿਹਾਰੀ ਆਇਆ ਅਤੇ ਉਹ ਕਾਨ੍ਹ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਦੇਖਦਾ ਰਿਹਾ। ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਉਸ ਤੋਂ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਸਾਥ ਛੱਡ ਗਿਆ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਬੜੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਾਲ ਇੱਥੇ ਵਾਪਸ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਝਾਂਕੀ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨਾਲ ਨਾ ਜਾਣ।
ਬੈਂਕੇ ਦਾ ਕੀ ਮਤਲਬ ਹੈ?
ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਬਾਂਕੇ ਬਿਹਾਰੀ ਮੰਦਿਰ ਵਿੱਚ ਤ੍ਰਿਭੰਗਾ ਆਸਣ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਬਾਂਕੇ ਦਾ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ ਹੈ- ਟੇਢੀ। ਤਿੰਨ ਕੋਣ ‘ਤੇ ਝੁਕਿਆ. ਬਾਂਕੇ ਬਿਹਾਰੀ ਦਾ ਸਾਰਾ ਅਕਸ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ। ਇੱਕ ਟੇਢੀ ਗਰਦਨ, ਇੱਕ ਟੇਢੀ ਮਾਲਾ, ਇੱਕ ਟੇਢੇ ਤਾਜ ਅਤੇ ਕਦੰਬ ਦੇ ਰੁੱਖ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਇੱਕ ਮੋਰ ਦਾ ਖੰਭ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਗੁੱਟ ਤੋਂ ਟੇਢੀ ਬੰਸਰੀ ਵਜਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਉਸਦੀ ਚਾਲ ਵੀ ਟੇਢੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਮੰਦਰ ਦਾ ਨਾਂ ਬਾਂਕੇ ਬਿਹਾਰੀ ਮੰਦਰ ਹੈ।
ਮੰਦਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਕਹਾਣੀ ਕੀ ਹੈ?
ਸ਼੍ਰੀ ਹਰਿਦਾਸ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡੇ ਭਗਤ ਸਨ। ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਹਮੇਸ਼ਾ ਭਗਤੀ ਵਿੱਚ ਲੀਨ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਨਿਧਿਵਨ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਕੇ ਰਾਧਾ-ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਉਸਦੇ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਭਗਤੀ ਤੋਂ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਕੇ, ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਉਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਏ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਚੇਲੇ ਨੇ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਤਦ ਹਰਿਦਾਸ ਫਿਰ ਤੋਂ ਭਗਤੀ ਭਾਵਨਾ ਵਿੱਚ ਲੀਨ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਤੇ ਰਾਧਾ ਉਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਏ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰਿਦਾਸ ਦੇ ਸੰਗੀਤ ਤੋਂ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੋਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ।
ਹਰੀਦਾਸ ਨੇ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਕੱਛੀਆਂ ਪਹਿਨੇਗਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਰੱਖੇਗਾ, ਪਰ ਉਸ ਕੋਲ ਮਾਂ ਰਾਧਾ ਲਈ ਕੋਈ ਗਹਿਣਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਤੇ ਰਾਧਾ ਇੱਕ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਮੂਰਤੀ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋ ਗਈ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਇਸ ਮੰਦਰ ਦਾ ਨਾਂ ਬਾਂਕੇ ਬਿਹਾਰੀ ਪੈ ਗਿਆ।