ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਭੋਪਾਲ ਤੋਂ ਕਰੀਬ 30 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਭੋਜਪੁਰ ਪਿੰਡ ਦੀ ਪਹਾੜੀ ‘ਤੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਅਧੂਰਾ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਪੂਰਬ ਦਾ ਸੋਮਨਾਥ ਭਾਵ ਪੂਰਬ ਦਾ ਸੋਮਨਾਥ ਮੰਦਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਅਜੇ ਅਧੂਰਾ ਹੈ।
ਭੋਜੇਸ਼ਵਰ ਮੰਦਿਰ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਭੋਪਾਲ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ, ਇੱਕ ਵਾਸਤੂਕਲਾ ਦਾ ਖਜ਼ਾਨਾ ਹੈ। ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਇਹ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮੰਦਰ ਮੱਧਕਾਲੀ ਭਾਰਤੀ ਵਾਸਤੂਕਲਾ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਦਾ ਜਿਉਂਦਾ ਜਾਗਦਾ ਸਬੂਤ ਹੈ। ਆਪਣੀ ਅਧੂਰੀ ਪਰ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਬਣਤਰ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ, ਇਹ ਮੰਦਿਰ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ, ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਖੋਜੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਲਾਜ਼ਮੀ ਸਥਾਨ ਹੈ।
ਇਹ ਮੰਦਰ ਰਾਜਾ ਭੋਜ ਨੇ ਬਣਵਾਇਆ ਸੀ
ਭੋਜੇਸ਼ਵਰ ਮੰਦਰ 11ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਾ ਭੋਜ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਰਾਜਾ ਸੀ। ਕਲਾ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਅਮਿੱਟ ਛਾਪ ਛੱਡੀ ਹੈ। ਸਥਾਨਕ ਕਥਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਰਾਜਾ ਭੋਜ ਨੇ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਠੀਕ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਇੱਕ ਮੰਦਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਮੰਦਰ ਅਜੇ ਵੀ ਅਧੂਰਾ ਹੈ।
ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ ਸਥਿਤ ਹੈ
ਮੰਦਰ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲਤਾ ਇਸ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ ਦੁਆਰਾ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 7.5 ਫੁੱਟ ਦੀ ਉਚਾਈ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ ਬਾਰੇ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ ਹੈ।
ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ ਦਾ ਅਭਿਸ਼ੇਕਮ ਵੱਖਰੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ ਜਿਸ ਥੜ੍ਹੇ ‘ਤੇ ਟਿਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਉਹ ਇੰਨਾ ਉੱਚਾ ਹੈ ਕਿ ਪੁਜਾਰੀ ਨੂੰ ਖੁਦ ਪੌੜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਉੱਪਰ ਚੜ੍ਹਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਰ ਚਾਰ ਵੱਡੇ ਥੰਮ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰ ਅਜੇ ਵੀ ਅਧੂਰਾ ਕਿਉਂ ਹੈ?
ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮੰਦਿਰ ਇੱਕ ਰਾਤ ਵਿੱਚ ਬਣਨਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਮੰਦਰ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ ਤੱਕ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਮੰਦਰ ਅੱਜ ਤੱਕ ਅਧੂਰਾ ਹੈ। ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਦੇ ਉੱਪਰ ਬਣੇ ਗੁੰਬਦ ਦਾ ਹੀ ਕੰਮ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ ਤੱਕ ਪੂਰਾ ਹੋ ਸਕਿਆ ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਇਹ ਮੰਦਰ ਅਧੂਰਾ ਪਿਆ ਹੈ।
ਮਾਂ ਕੁੰਤੀ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ
ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਕਹਾਣੀ ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਕਾਲ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਪਾਂਡਵਾਂ ਦੇ ਜਲਾਵਤਨ ਦੌਰਾਨ, ਮਾਂ ਕੁੰਤੀ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਜਲਾਭਿਸ਼ੇਕ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਭੋਜਪੁਰ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ। ਇੱਥੇ ਸਾਲ ਭਰ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਆਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਮੇਲਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲੱਖਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀਆਂ ਮਨੋਕਾਮਨਾਵਾਂ ਲੈ ਕੇ ਇੱਥੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।