ਤੁਸੀਂ ਅਕਸਰ ਸੁਣਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਵਧਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਨਾਲ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਲੋਕ ਅਜਿਹੇ ਵੀ ਹਨ ਜੋ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਕੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਕਈ ਵਾਰ ਸਾਮਾਨ ਸਾਡੇ ਹੱਥ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਅਸੀਂ ਘੰਟਿਆਂ ਬੱਧੀ ਉਸ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਆਮ ਗੱਲ ਹੈ, ਪਰ ਜੇਕਰ ਰੁਟੀਨ ਅਤੇ ਆਮ ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਬਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਲਈ ਹਰ ਸਾਲ 21 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਇਸ ਲੇਖ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਾਂਗੇ ਕਿ ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਕੀ ਹੈ, ਇਸ ਦੇ ਕੀ ਕਾਰਨ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਲੱਛਣ ਕੀ ਹਨ।
ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਕੀ ਹੈ?
ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਇੱਕ ਤੰਤੂ-ਵਿਗਿਆਨ ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਗਾੜ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦਿਮਾਗ਼ ਦੇ ਸੈੱਲ ਸੁੰਗੜਨ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਘੱਟ ਹੋਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਰੋਗ ਡਿਮੈਂਸ਼ੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਿਸਮ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖੀ ਦਿਮਾਗ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾਉਂਦਾ ਅਤੇ ਉਹ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਭੁੱਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਸਿਹਤ ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਦੋ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਨਰਵ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੋ ਨਾਂ ਬੀਟਾ-ਐਮੀਲੋਇਡ ਅਤੇ ਟਾਊ ਹਨ।
ਬੀਟਾ-ਐਮੀਲੋਇਡ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਬਣਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਲੇਕ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤਾਊ ਦੇ ਮਰੋੜੇ ਰੇਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਟੈਂਗਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਟਾਊ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਬਣਤਰ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੰਚਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਨਿਊਰੋਨਸ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਰੋਗ ਡਿਮੈਂਸ਼ੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਿਸਮ ਹੈ। ਹੋਰ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਨਾੜੀ ਦਿਮਾਗੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ, ਪਾਰਕਿੰਸਨ’ਸ ਰੋਗ ਡਿਮੈਂਸ਼ੀਆ, ਫਰੰਟੋਟੇਮਪੋਰਲ ਡਿਮੈਂਸ਼ੀਆ, ਆਦਿ।
ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਦੇ ਕਾਰਨ-
– ਭਾਸ਼ਾ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ
– ਕਮਜ਼ੋਰ ਤਰਕ ਅਤੇ ਨਿਰਣਾ
– ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਤਾਲਮੇਲ ਦੀ ਘਾਟ
– ਤਣਾਅ
– ਮਲਟੀਟਾਸਕਿੰਗ
ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ
– ਗੱਲਬਾਤ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ
– ਠੀਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨੀਂਦ ਨਾ ਆਉਣਾ
– ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਹੋਣਾ
– ਦਵਾਈ
– ਵਧਦੀ ਉਮਰ
-ਪਰਿਵਾਰਕ ਇਤਿਹਾਸ
– ਸਿਰ ਦੀ ਗੰਭੀਰ ਸੱਟ
ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਜਾਂ ਡਿਮੈਂਸ਼ੀਆ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਲੱਛਣ-
– ਭੁੱਲਣ ਦੀ ਆਦਤ
-ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਭੁੱਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਹੋਣਾ ਹੈ
-ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਹੀਂ
– ਗੱਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼
-ਨਵੀਂਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਸਿੱਖਣ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਹੀਂ
-ਮੰਨ ਬਦਲ ਗਿਆ
-ਵਾਰ-ਵਾਰ ਇੱਕੋ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਦੇ ਰਹਿਣਾ
– ਬੋਲਣ ਵੇਲੇ ਗੱਲਾਂ ਭੁੱਲ ਜਾਣਾ
– ਜਾਣੇ-ਪਛਾਣੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਣਾ
– ਗੱਡੀ ਚਲਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਗੁੰਮ ਹੋ ਜਾਣਾ
ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਰੋਕਿਆ ਜਾਵੇ?
ਕੁਝ ਸਿਹਤ ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸੰਗੀਤ ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸੰਗੀਤ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਵੇਰੇ-ਸ਼ਾਮ ਕਸਰਤ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ, ਵਿਹਲੇ ਨਾ ਬੈਠੋ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਵਿਅਸਤ ਰੱਖੋ। ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।