ਤੁਸੀਂ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੇਖੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ, ਪਰ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਅਦਾਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਫਿਲਮ ਸਿਟੀ ਦੇ ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਜਗ੍ਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਅਸੀਂ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸਲੱਮ ਕਾਲੋਨੀ ਧਾਰਾਵੀ ਦੀ। ਆਓ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਖੇਤਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਦੱਸਦੇ ਹਾਂ-
18ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਟਾਪੂ ਸੀ-
ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ 18ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਟਾਪੂ ਸੀ ਪਰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਇਹ ਸਥਾਨ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਿਆ। ਅੱਜ ਇਸਦੀ ਆਬਾਦੀ ਲਗਭਗ 700,000 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹੈ, ਉਦਯੋਗਿਕ ਅਤੇ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਧਾਰਾਵੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ‘ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ’ ਬਸਤੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ
ਧਾਰਾਵੀ, 200 ਹੈਕਟੇਅਰ (500 ਏਕੜ) ਵਿੱਚ ਫੈਲੀ ਹੋਈ, 69% ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ ਦੇ ਨਾਲ ਧਾਰਾਵੀ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ।
ਕੁੱਲ ਮਾਲੀਆ 1 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ –
ਝੁੱਗੀ-ਝੌਂਪੜੀ ਵਾਲਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਧਾਰਾਵੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਬਣਾਏ ਗਏ ਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਚਮੜਾ, ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬਰਤਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਛੋਟੇ ਪੈਮਾਨੇ ਦੀਆਂ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਉਹ ਉਤਪਾਦ ਤਿਆਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਈ-ਵਪਾਰਕ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਰਾਹੀਂ ਵੇਚੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਕੁੱਲ ਮਾਲੀਆ 1 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ।
ਧਾਰਾਵੀ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਝੁੱਗੀ-ਝੌਂਪੜੀ ਵਾਲਾ ਖੇਤਰ ਹੈ
ਮੈਕਸੀਕੋ ਦੀ ਨੇਜ਼ਾ-ਚਲਕੋ-ਇਤਜ਼ਾ ਅਤੇ ਕਰਾਚੀ ਦੀ ਔਰੰਗੀ ਝੁੱਗੀਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਧਾਰਾਵੀ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਝੁੱਗੀ-ਝੌਂਪੜੀ ਵਾਲਾ ਖੇਤਰ ਹੈ। ਧਾਰਾਵੀ ਦਾ ਖੇਤਰਫਲ 2.1 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (0.81 ਵਰਗ ਮੀਲ; 520 ਏਕੜ) ਅਤੇ ਲਗਭਗ 700,000 ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਹੈ। ਜ਼ਮੀਨ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਇੱਥੇ ਇਮਾਰਤਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਹਨ।
ਬਰਬਾਦੀ ਤੋਂ ਮਾਲੀਆ ਕਮਾਉਣਾ
250,000 ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਧਾਰਾਵੀ ਵਿੱਚ ਰੀਸਾਈਕਲਿੰਗ ਉਦਯੋਗ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਮੁੰਬਈ ਦੇ 21 ਮਿਲੀਅਨ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਤੋਂ, ਸਗੋਂ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਰੱਦ ਕੀਤੇ ਕੂੜੇ ਨੂੰ ਰੀਸਾਈਕਲ ਕਰਕੇ ਮਾਲੀਆ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 5000 ਕਾਰੋਬਾਰ ਅਤੇ 15,000 ਇੱਕ ਕਮਰੇ ਦੀਆਂ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਹਨ –
ਧਾਰਾਵੀ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਚਮੜੇ ਦੇ ਉਤਪਾਦ, ਗਹਿਣੇ, ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨ ਅਤੇ ਕੱਪੜੇ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦਾ ਨਿਰਯਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਮਾਲਕ ਆਪਣੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਨੂੰ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਚਲਾਉਣ ਲਈ WhatsApp ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ।